Top

Gepubliceerd in:

2017 | OriginalPaper | Hoofdstuk

2 Verpleegkundige theorieën bij kwetsbare ouderen

Auteur : Vera Habes

Gepubliceerd in: Klinisch redeneren bij ouderen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Theorieontwikkeling over verpleegkunde begon meer dan honderd jaar geleden (paragraaf 2.1). Vanaf de jaren vijftig van de twintigste eeuw zijn veel theorieën tot stand gekomen vanuit de professionaliseringsbehoefte van de verpleegkundige beroepsgroep. Er wordt in het boek ingegaan op:
- grand theories uit de (negentiende en) twintigste eeuw, die het hele domein van verplegen verkennen en kaderen vanuit een bepaald concept;
- middle-range theories uit de eenentwintigste eeuw, die een verzameling verschijnselen binnen de verpleging onder de loep nemen;
- micro-level interventions (zie deel III), die de effectiviteit van één of een aantal verpleegkundige interventies beschrijven.
Grand theories (paragraaf 2.2) zijn:
- nadruk op omgeving: F. Nightingale (1859);
- nadruk op cliënt: zelfzorgtheorie D. Orem (1971), adaptatietheorie C. Roy (1970);
- nadruk op interactie cliënt en verpleging: systeemtheorie I. King (1971);
- nadruk op interactie cliënt en omgeving: holisme van M. Rogers (1970);
- nadruk op interactie cliënt, omgeving en verpleging: Neuman Systems Model van B. Neuman (1984). Middle-range theories binnen Neumans theorie zijn systeemtheorie, stress- en copingtheorie en preventietheorie.
Bij de middle-range theories (paragraaf 2.3) zijn er twee hoofdrichtingen: diagnosegestuurde zorg en behoeftegestuurde zorg. Bij de diagnosegestuurde zorg wordt vooral reductionistisch geredeneerd, waarbij de medische en/of verpleegkundige diagnostiek een belangrijke basis is. Bij de behoeftegestuurde zorg wordt eerder holistisch geredeneerd, waarbij vooral de behoefte van de cliënt het uitgangspunt is voor verpleegkundige zorg. Als verpleegkundige is het van belang deze twee perspectieven continu met elkaar te integreren.
- Diagnosegestuurde zorg: systematisch verpleegkundig handelen (M. Grypdonck), classificaties zoals NANDA, NIC en NOC, classificaties zoals ICF.
- Behoeftegestuurde zorg: vraaggerichte en vraaggestuurde zorg, shared decision making, belevingsgerichte zorg, geïntegreerde belevingsgerichte zorg (C. van der Kooij), familiezorg (D. Beneken genaamd Kolmer), presentietheorie (A. Baart).

vorige hoofdstuk 1 Inleiding

volgende hoofdstuk 3 Kansen en mogelijkheden van de hbo-verpleegkundige in de zorg voor ouderen

Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers

Aanvullend op de indeling van Van der Bruggen is in kader 2.1 ook de theorie van Neuman opgenomen, door de auteur.

Zelfmanagement slaat op dat gedrag van een patiënt dat door de wijze van omgaan met de gezondheidsproblemen actief bijdraagt aan een zo goed mogelijk behoud van gezondheid, zelfstandigheid en welbevinden (Gezondheidsraad, 2009, p. 80).

Bij de reductionistische benadering is er de neiging de mens en het menselijk gedrag op te splitsen in delen (reduceren) om deze te onderzoeken (Verberk & De Kuiper, 2013, p. 5).

Aggleton, P. & Chalmers, H. (1986). Theorieën en modellen in de verpleegkunde. Zeven buitenlandse theorieën in perspectief. Utrecht/Antwerpen: Bohn, Scheltema & Holkema.

Andrews, H.A. & Roy, C. (1986). Essentials of the Roy Adaptation Model. Norwalk, CT: Appleton-Century-Crofts. In: G.C.M. Evers (1999), Theorieën en principes van verpleegkunde. Assen: Van Gorcum.

Baart, A. & Grypdonck, M. (2008). Verpleegkunde en presentie. Den Haag: Lemma.

Bakker, R.H. & Kastermans, M.C. (1998). Behoeftegestuurd kiezen of diagnosegestuurd delen. Tijdschrift voor Verpleegkundigen, 2, 43–47.

Beneken genaamd Kolmer, D. (2007). De kunst van het ontmoeten. Onderzoek, scholing en praktijk in familiezorg. Delft: Eburon.

Bleijenberg, N. (2013). Personalized primary care for older people. An evaluation of a multicomponent nurse-led care program. Utrecht: academisch proefschrift Universiteit Utrecht.

Brouns, G. (1988). Orem’s zelfzorgtheorie. Verpleegkunde, 1, 27–32.

Brug, Y. van der, & Achterberg, T. van (2003). ICF in de verpleegkunde. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg.

Bruggen, H. van der (1992). De delta van de Nederlandse verpleging. Lochem: De Tijdstroom.

Caplan, G. (1964). Principles of preventive psychiatry. New York: Tavistock Publications.

Carpenito-Moyet, L.J. (2012). Zakboek verpleegkundige diagnosen. Groningen/Houten: Noordhoff.

Evers, G.C.M. (1999). Theorieën en principes van verpleegkunde. Assen: Van Gorcum.

Fawcett, J. (1989). Analysis and evaluation of conceptual models of nursing. Philadelphia: Davis Company.

Fawcett, J. (2010). In: F. Verberk & M. de Kuiper (2013), Verpleegkunde volgens het Neuman Systems Model. Assen: Van Gorcum.

Gezondheidsraad (2009). Preventie bij ouderen: focus op zelfredzaamheid. Den Haag: Gezondheidsraad. Beschikbaar op www.gezondheidsraad.nl/sites/default/files/200907r.pdf.

Grypdonck, M. Theorieën en modellen (1994–1995). Cursus eerste licentie verplegingswetenschap Gent. Universiteit Gent (interne publicatie).

Grypdonck, M. (2007). Het leven boven de ziekte uittillen. Amersfoort: ThiemeMeulenhoff.

Hemel, L. van (2009). Verpleegkundige concepten en methoden. Apeldoorn: Garant.

Huber, M., Knottnerus, J.A., Green, L., Horst, H. van der, Jadad, A.R., Kromhout, D., e.a. (2011). How should we define health? British Medical Journal, 343(4163), 235–237.

Huijbregts, V. (2011). Respect voor autonomie van de patiënt. Tijdschrift voor Verpleegkundigen, 1, 10–15.

King, I. (1971). Toward a theory of nursing. In: G.C.M. Evers (1999), Theorieën en principes van verpleegkunde. Assen: Van Gorcum, p. 20.

Kooij, C. van der (2002). Gewoon lief zijn? Het maieutisch zorgconcept en het verzorgen van mensen met dementie. Den Haag: Boom Lemma.

Kuiper, M. de, & Jong, A. de (2012). Klinische besluitvorming. Amsterdam: Reed Business.

Lambregts, J., Grotendorst, A. & Merwijk, C. van (2012). Leren van de toekomst. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Larzarus, R.S. & Folkman, S. (1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer.

Meleis, A.I. (1991). Theoretical nursing: development & progress Philadelphia: Lippincott Company.

Orem, D.E. (1971). Nursing - concepts of practice. New York: McGraw-Hill.

Pool, A., Mostert, H. & Schumacher, J. (2005). De kunst van het afstemmen. Belevingsgerichte zorg: theorie en praktijk van een nieuw zorgconcept. Utrecht: Vilans.

Schuurmans, M. (2012). Een nieuwe kijk op verplegen. In: J. Lambregts, A. Grotendorst & C. van Merwijk (red.), Leren van de toekomst. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Varadhan, R., Weiss, C., Segal, J.B., Wu, A.W., Scharfstein, D. & Boyd, C.M. (2010). Evaluating health outcomes in the presence of competing risks: a review of statistical methods and clinical application. Medical Care, 48(6 suppl.), S 96–105.CrossRef

Verbeek, G. (2002). Zorg in samenspel. Samenwerking tussen cliënten en hun zorgvragers in vraaggerichte of vraaggestuurde zorg. Utrecht: NIZW.

Verberk, F. & Kuiper, M. de (2013). Verpleegkunde volgens het Neuman Systems Model. Assen: Van Gorcum.

Verkooijen, H.E.C., Elderhuis, R.M., Hamers, J.P.H. & Spreeuwenberg, C. (2003). Vraaggestuurde zorg en het patiëntenperspectief. Verpleegkunde, 18(1), 40–47.

Titel: 2 Verpleegkundige theorieën bij kwetsbare ouderen
Auteur: Vera Habes
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Klinisch redeneren bij ouderen
Print ISBN: 978-90-368-1486-7

Elektronisch ISBN: 978-90-368-1487-4

Copyright: 2017
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-1487-4_2

Gerelateerde informatie

08-09-2016 | Verpleegkunde | E-learning

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Gerelateerde informatie

Klinisch redeneren bij ouderen H2 Verpleegkundige theorieën bij kwetsbare ouderen