Skip to main content
Top

2017 | OriginalPaper | Hoofdstuk

13 Gezond ouder worden

De stress van ouder worden klinisch in kaart gebracht

Auteur : Pieter Verduin

Gepubliceerd in: Klinisch redeneren bij ouderen

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail

Samenvatting

  • Voor professionals die voor de gezondheid van ouderen zorgen, lijkt het van belang op de hoogte te zijn van de mogelijkheid om gezond te zijn in een situatie van ouder worden, gebreken krijgen, ziek zijn, sterven. En te kunnen zien dat dit eigenlijk eenvoudig is (paragraaf 13.1).
  • Mensen hebben hun gevoelens van voorkeur voor het aangename en afkeer van narigheid vaak ontwikkeld tot een sensuous infatuation,een ‘gevoelensverliefdheid’. Daarnaast is bij mensen een aanhoudende gedachtestroom gaande (incessant thinking). Men denkt dat die gevoelens en die gedachten de essentie van het bestaan zijn. Wat mensen op die manier voor ‘dat waar het om gaat’ aanzien, blijkt op enig moment een illusie te zijn. Het bestaat alleen als idee, als uitvinding van mensen (paragraaf 13.2).
  • Het typische en specifieke van mensen is hun beschouwend vermogen. De filosoof M. Heidegger noemt dat ontologisch kijken. Met ontisch wordt bedoeld: een ‘zijnde’ analyseren, onderzoeken hoe iets in elkaar zit, zonder die analyse te koppelen aan de ontologische vraag: wat is ‘zijn’. Bij ouderdomsgebreken, chronische ziekten of sterven stuit de ontische benadering op haar grenzen. De ontologische benadering biedt hier uitkomst (paragraaf 13.3).
  • In het op een ontologische manier kijken naar je situatie en daarnaar handelen zijn een paar tussenstappen aan te wijzen. Het gaat om een reis langs vier stations: een berustingsprestatie leveren, persoonlijk groeien, rijpen en rijker worden. Die tussenstappen kunnen zorgprofessionals erbij helpen te zien waar de aan hun zorg toevertrouwde patiënten in het proces zitten (paragraaf 13.4).
  • Het ICF-model kan helpen bij het klinisch redeneren over de mogelijke levensontwikkeling bij patiënten. Er is een uitwerking van het ICF-model in het formulier Rehabilitation Problem Solving. In dit RPS-formulier is er ruimte voor de patiëntverwoording van zijn situatie, met daaronder de visie van de zorgprofessional op mediators: beïnvloedbare oorzaak-gevolgverbanden (paragraaf 13.5).
Voetnoten
1
Martin Heidegger (1889-1976) is een invloedrijke filosoof op dit gebied. Hij vond ontologisch kunnen kijken typisch voor het menselijk ‘er-zijn’, door hem Dasein genoemd. Heel kort definieert hij de mens als Dasein als: ‘Het zijnde dat het in zijn zijn om dat zijn zelf gaat’. Heideggers filosofie is ronduit moeilijk. Een mooie introductie vind je op de site van Welmoed Vlieger: www.welmoedvlieger.nl . Haar paper Heidegger - dialectiek van het Dasein, daar te vinden, is een toegankelijke, inleidende bespreking van belangrijke begrippen uit Heideggers hoofdwerk Sein und Zeit.
 
2
De ‘logotherapie en existentiële analyse’ die de Weense psychiater en filosoof Viktor Frankl na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde, is ook beschreven in Verduin (2007).
 
3
Britta Hölzel en haar groep toonden veranderingen aan in de grijze stof van de amygdalakernen onder invloed van mindfulness meditation-based stress reduction training (Hölzel e.a., 2010). Voor de invloed van een korte mindfulnesstraining op onder meer de thalamus, zie Zeidan en anderen (2011).
 
4
Edwards en anderen houden in Clinical reasoning strategies in physical therapy (2004) een pleidooi voor dialectic reasoning. Dat is de benadering waarbij diagnostic reasoning (over de oorzaken en de gevolgen van orgaandisfuncties) net zo belangrijk is als narrative reasoning (de beleving van de patiënt en zijn verhaal daarover). Transformative learning is een vorm van narrative reasoning, zo laten Edwards en anderen zien.
 
5
Dit is een citaat uit een prachtig en helder boekje van Jean-Jacques Suurmond: Meer geluk dan grijsheid. Spiritualiteit van de ouderdom. Suurmond is predikant, geestelijk verzorger en gestalttherapeut. Hij werkt in deze uitgave een visie op oud worden uit waar dit hoofdstuk goed bij aansluit. Aanrader!
 
Literatuur
go back to reference Creswell, J.D., Irwin, M.R., Burklund, L.J., Lieberman, M.D., Arevalo, J.M., Ma, J., e.a. (2012). Mindfulness-based stress reduction training reduces loneliness and pro-inflammatory gene expression in older adults: a small randomized controlled trial. Brain, Behavior, and Immunity, 26, 1095–1101.CrossRef Creswell, J.D., Irwin, M.R., Burklund, L.J., Lieberman, M.D., Arevalo, J.M., Ma, J., e.a. (2012). Mindfulness-based stress reduction training reduces loneliness and pro-inflammatory gene expression in older adults: a small randomized controlled trial. Brain, Behavior, and Immunity, 26, 1095–1101.CrossRef
go back to reference Edwards, I., Jones, M., Carr, J., Braunack-Mayer, A. & Jensen, G.M. (2004). Clinical reasoning strategies in physical therapy. Physical Therapy, 84, 312–335.PubMed Edwards, I., Jones, M., Carr, J., Braunack-Mayer, A. & Jensen, G.M. (2004). Clinical reasoning strategies in physical therapy. Physical Therapy, 84, 312–335.PubMed
go back to reference Hölzel, B.K., Carmody, J., Evans, K.C., Hoge, E.A., Duse, J.A., Morgan, L., e.a. (2010). Stress reduction correlates with structural changes in the amygdala. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 5(1), 11–17.CrossRef Hölzel, B.K., Carmody, J., Evans, K.C., Hoge, E.A., Duse, J.A., Morgan, L., e.a. (2010). Stress reduction correlates with structural changes in the amygdala. Social Cognitive and Affective Neuroscience, 5(1), 11–17.CrossRef
go back to reference Kabat-Zinn, J. (2007). Mindfulness en bevrijding van depressie. Voorbij chronische ongelukkigheid. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds. Kabat-Zinn, J. (2007). Mindfulness en bevrijding van depressie. Voorbij chronische ongelukkigheid. Amsterdam: Uitgeverij Nieuwezijds.
go back to reference Labyrint (tv-uitzending, 7 december 2010). In deze uitzending van ‘Labyrint’ wordt de werking van het ‘rustbrein’ (tijdens lummelen, nietsdoen) op gezondheid en ziekte onderzocht, evenals de rol die mindfulnesstraining kan hebben bij het niet meer kunnen loskomen van negatieve gedachten, iets wat bij depressie voorkomt. Hoogleraar psychiatrie dr. Anne Speckens en hoogleraar wiskunde dr. Henk Barendregt (beiden Radboud Universiteit Nijmegen), kenners en onderzoekers van meditatie en mindfulness, geven hun inzichten. Labyrint (tv-uitzending, 7 december 2010). In deze uitzending van ‘Labyrint’ wordt de werking van het ‘rustbrein’ (tijdens lummelen, nietsdoen) op gezondheid en ziekte onderzocht, evenals de rol die mindfulnesstraining kan hebben bij het niet meer kunnen loskomen van negatieve gedachten, iets wat bij depressie voorkomt. Hoogleraar psychiatrie dr. Anne Speckens en hoogleraar wiskunde dr. Henk Barendregt (beiden Radboud Universiteit Nijmegen), kenners en onderzoekers van meditatie en mindfulness, geven hun inzichten.
go back to reference Meulen, R. van der, & Brandsma, R. (2010). Onderzoek naar de effectiviteit van mindfulness. Een uitgebreide inventarisatie van wetenschappelijk onderzochte effecten van mindfulness op uiteenlopende ziekten en aandoeningen. Meulen, R. van der, & Brandsma, R. (2010). Onderzoek naar de effectiviteit van mindfulness. Een uitgebreide inventarisatie van wetenschappelijk onderzochte effecten van mindfulness op uiteenlopende ziekten en aandoeningen.
go back to reference Morone, N.E., Greco, C.M. & Weiner, D.K. (2008). Mindfulness meditation for the treatment of chronic low back pain in older adults: a randomized controlled pilot study. Pain, 134, 310–319.CrossRef Morone, N.E., Greco, C.M. & Weiner, D.K. (2008). Mindfulness meditation for the treatment of chronic low back pain in older adults: a randomized controlled pilot study. Pain, 134, 310–319.CrossRef
go back to reference Morone, N.E., Lynch, C.S., Greco, C.M., Tindle, H.A., Weiner, D.K. (2008). “I felt like a new person." The effects of mindfulness meditation on older adults with chronic pain: qualitative narrative analysis of diary entries. Pain, 9, 841–848.CrossRef Morone, N.E., Lynch, C.S., Greco, C.M., Tindle, H.A., Weiner, D.K. (2008). “I felt like a new person." The effects of mindfulness meditation on older adults with chronic pain: qualitative narrative analysis of diary entries. Pain, 9, 841–848.CrossRef
go back to reference Steiner, W.A., Ryser, L., Huber, E., Uebelhart, D., Aeschlimann, A. & Stucki, G. (2002). Use of the ICF model as a clinical problem-solving tool in physical therapy and rehabilitation medicine. Physical Therapy, 82, 1098–1107.PubMed Steiner, W.A., Ryser, L., Huber, E., Uebelhart, D., Aeschlimann, A. & Stucki, G. (2002). Use of the ICF model as a clinical problem-solving tool in physical therapy and rehabilitation medicine. Physical Therapy, 82, 1098–1107.PubMed
go back to reference Suurmond, J.-J. (2013). Meer geluk dan grijsheid. Spiritualiteit van de ouderdom. Zoetermeer: Meinema. Suurmond, J.-J. (2013). Meer geluk dan grijsheid. Spiritualiteit van de ouderdom. Zoetermeer: Meinema.
go back to reference Verduin, PJ.M. (1998/2003). De vraag naar het lichaam. Filosofie van lichamelijkheid in de gezondheidszorg. Maarssen: Elsevier/De Tijdstroom. Verduin, PJ.M. (1998/2003). De vraag naar het lichaam. Filosofie van lichamelijkheid in de gezondheidszorg. Maarssen: Elsevier/De Tijdstroom.
go back to reference Verduin, PJ.M. (2007). Chronisch ziek en toch gezond. Theorie en praktijk van de integratieve gezondheidszorg. Den Haag: Lemma. Verduin, PJ.M. (2007). Chronisch ziek en toch gezond. Theorie en praktijk van de integratieve gezondheidszorg. Den Haag: Lemma.
go back to reference Verduin, P. (2013a). Grote gezondheid als aangrijpingspunt voor positieve psychologie. In: E. Bohlmeijer, L. Bolier, J.A. Walburg & G. Westerhof (red.), Handboek positieve psychologie (pp. 39–61). Amsterdam: Boom. Verduin, P. (2013a). Grote gezondheid als aangrijpingspunt voor positieve psychologie. In: E. Bohlmeijer, L. Bolier, J.A. Walburg & G. Westerhof (red.), Handboek positieve psychologie (pp. 39–61). Amsterdam: Boom.
go back to reference Verduin, P.J.M. (2013b). ‘Grote gezondheid van Nietzsche als ingang voor positieve psychologie’. Landelijk congres positieve psychologie Universiteit Twente, De Reehorst, Ede, 11 november 2013. Verduin, P.J.M. (2013b). ‘Grote gezondheid van Nietzsche als ingang voor positieve psychologie’. Landelijk congres positieve psychologie Universiteit Twente, De Reehorst, Ede, 11 november 2013.
go back to reference Zeidan, F., Martucci, K.T., Kraft, R.A., Gordon, N.S., McHaffie, J.G. & Coghill, R.C. (2011). Brain mechanisms supporting the modulation of pain by mindfulness meditation. Journal of Neuroscience, 31(14), 5540–5548.CrossRef Zeidan, F., Martucci, K.T., Kraft, R.A., Gordon, N.S., McHaffie, J.G. & Coghill, R.C. (2011). Brain mechanisms supporting the modulation of pain by mindfulness meditation. Journal of Neuroscience, 31(14), 5540–5548.CrossRef
Metagegevens
Titel
13 Gezond ouder worden
Auteur
Pieter Verduin
Copyright
2017
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-1487-4_29

Gerelateerde informatie