Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen
Top
Neuropraxis
Gepubliceerd in: Neuropraxis 1/2017

11-01-2017 | Artikel

Sociale cognitie en executieve functies na een aneurysmatische subarachnoïdale bloeding

Auteurs: Anne M. Buunk, Jacoba M. Spikman, Jan D. M. Metzemaekers, Wencke S. Veenstra, J. Marc C. van Dijk, Rob J. M. Groen

Gepubliceerd in: Neuropraxis | Uitgave 1/2017

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

Een aneurysmatische subarachnoïdale bloeding (aSAB) is een ernstige aandoening met een hoge mortaliteit (30 %). Veel van de patiënten die een aSAB overleven, zullen te maken krijgen met neurologische restverschijnselen en de gevolgen daarvan voor hun dagelijks leven. Veranderingen in emotie en gedrag, zoals apathie, ongepast sociaal gedrag en beperkt zelfinzicht, komen daarbij frequent voor. Deze gedragsveranderingen hebben een negatieve invloed op kwaliteit van leven en het dagelijks functioneren van zowel patiënten als de naastbetrokkenen. Desondanks zijn de factoren die ten grondslag liggen aan deze gedragsproblemen tot op heden nauwelijks onderzocht. Stoornissen in de ‘hogere orde’, prefrontaal gelokaliseerde, functies, waaronder ook de zogenaamde sociale cognitie valt, worden in de literatuur steeds vaker genoemd als mogelijke oorzaak. In het onderstaande artikel wordt het onderzoek beschreven dat momenteel wordt uitgewerkt tot een proefschrift over executief functioneren en sociale cognitie bij patiënten die een aSAB hebben doorgemaakt. In het bijzonder wordt daarin aandacht besteed aan de relatie tussen stoornissen in sociale cognitie en gedragsveranderingen.
vorige artikel Ondersteuning bij visuele problemen in het kader van posterieure corticale atrofie – een casus
volgende artikel Dertig testen op een rij?
Literatuur
1.
Richtlijn Subarachnoïdale Bloeding. Nederlandse Vereniging voor Neurologie, Nederlandse Vereniging voor Neurochirurgie, Nederlandse Vereniging voor Radiologie. Utrecht: NvN/NVvN/NVR; 2013.
2.
Al-Khindi T, Macdonald RL, Schweizer TA. Cognitive and functional outcome after aneurysmal subarachnoid hemorrhage. Stroke. 2010;41(8):e519–e536.CrossRefPubMed
3.
Passier PE, Visser-Meily JM, Rinkel GJ, Lindeman E, Post MW. Life satisfaction and return to work after aneurysmal subarachnoid hemorrhage. J Stroke Cerebrovasc Dis. 2011;20(4):324–9.CrossRefPubMed
4.
Rinkel GJ, Algra A. Long-term outcomes of patients with aneurysmal subarachnoid haemorrhage. Lancet Neurol. 2011;10(4):349–56.CrossRefPubMed
5.
Mayer SA, Kreiter KT, Copeland D, Bernardini GL, Bates JE, Peery S, et al. Global and domain-specific cognitive impairment and outcome after subarachnoid hemorrhage. Neurology. 2002;59(11):1750–8.CrossRefPubMed
6.
Manning L, Pierot L, Dufour A. Anterior and non-anterior ruptured aneurysms: memory and frontal lobe function performance following coiling. Eur J Neurol. 2005;12(6):466–74.CrossRefPubMed
7.
Hadjivassiliou M, Tooth CL, Romanowski CA, Byrne J, Battersby RD, Oxbury S, et al. Aneurysmal SAH: cognitive outcome and structural damage after clipping or coiling. Neurology. 2001;56(12):1672–7.CrossRefPubMed
8.
Passier PE, Visser-Meily JM, Zandvoort MJ van, Post MW, Rinkel GJ, Heugten C van. Prevalence and determinants of cognitive complaints after aneurysmal subarachnoid hemorrhage. Cerebrovasc Dis. 2010;29(6):557–63.CrossRefPubMed
9.
Ogden JA, Utley T, Mee EW. Neurological and psychosocial outcome 4 to 7 years after subarachnoid hemorrhage. Neurosurgery. 1997;41(1):25–34.CrossRefPubMed
10.
Wong GK, Lam SW, Chan SS, Lai M, Tse PP, Mok V, et al. Neuropsychiatric disturbance after aneurysmal subarachnoid hemorrhage. J Clin Neurosci. 2014;21(10):1695–8.CrossRefPubMed
11.
Salmond CH, DeVito EE, Clark L, Menon DK, Chatfield DA, Pickard JD, et al. Impulsivity, reward sensitivity, and decision-making in subarachnoid hemorrhage survivors. J Int Neuropsychol Soc. 2006;12(5):697–706.CrossRefPubMed
12.
Buchanan KM, Elias LJ, Goplen GB. Differing perspectives on outcome after subarachnoid hemorrhage: the patient, the relative, the neurosurgeon. Neurosurgery. 2000;46(4):831–8, discussion 838–40.PubMed
13.
Storey PB. Brain damage and personality change after subarachnoid haemorrhage. Br J Psychiatry. 1970;117(537):129–42.PubMed
14.
15.
Beer JS, Mitchell JP, Ochsner KN. Special issue: Multiple perspectives on the psychological and neural bases of social cognition. Brain Res. 2006;1079(1):1–3.CrossRefPubMed
16.
Tekin S, Cummings JL. Frontal-subcortical neuronal circuits and clinical neuropsychiatry: an update. J Psychosom Res. 2002;53(2):647–54.CrossRefPubMed
17.
Babbage DR, Yim J, Zupan B, Neumann D, Tomita MR, Willer B. Meta-analysis of facial affect recognition difficulties after traumatic brain injury. Neuropsychology. 2011;25(3):277–85.CrossRefPubMed
18.
Spikman JM, Milders MV, Visser-Keizer AC, Westerhof-Evers HJ, Herben-Dekker M, Naalt J van der. Deficits in facial emotion recognition indicate behavioral changes and impaired self-awareness after moderate to severe traumatic brain injury. PLOS ONE. 2013;8(6):e65581.CrossRefPubMedPubMedCentral
19.
Bottari C, Dassa C, Rainville C, Dutil E. The criterion-related validity of the IADL Profile with measures of executive functions, indices of trauma severity and sociodemographic characteristics. Brain Inj. 2009;23(4):322–35.CrossRefPubMed
20.
Alfieri A, Unterhuber V, Pircher M, Schwarz A, Gazzeri R, Reinert M, et al. Psychosocial and neurocognitive performance after spontaneous nonaneurysmal subarachnoid hemorrhage related to the APOE-epsilon4 genotype: a prospective 5‑year follow-up study. J Neurosurg. 2008;109(6):1019–26.CrossRefPubMed
21.
Kutlubaev MA, Barugh AJ, Mead GE. Fatigue after subarachnoid haemorrhage: a systematic review. J Psychosom Res. 2012;72(4):305–10.CrossRefPubMed
22.
Vilkki JS, Juvela S, Siironen J, Ilvonen T, Varis J, Porras M. Relationship of local infarctions to cognitive and psychosocial impairments after aneurysmal subarachnoid hemorrhage. Neurosurgery. Oct. 2004;55(4):790–802, discussion 802–3.
23.
Carter BS, Buckley D, Ferraro R, Rordorf G, Ogilvy CS. Factors associated with reintegration to normal living after subarachnoid hemorrhage. Neurosurgery. 2000;46(6):1326–33, discussion 1333–4.CrossRefPubMed
24.
Vilkki J, Juvela S, Malmivaara K, Siironen J, Hernesniemi J. Predictors of work status and quality of life 9–13 years after aneurysmal subarachnoid hemorrahage. Acta Neurochir (Wien). 2012;154(8):1437–46.CrossRef
25.
Morris PG, Wilson JT, Dunn L. Anxiety and depression after spontaneous subarachnoid hemorrhage. Neurosurgery. 2004;54(1):47–52, discussion 52–4.CrossRefPubMed
26.
Bhogal SK, Teasell RW, Foley NC, Speechley MR. Community reintegration after strok. Top Stroke Rehabil. 2003;10(2):107–29.CrossRefPubMed
27.
Mayo NE, Wood-Dauphinee S, Cote R, Durcan L, Carlton J. Activity, participation, and quality of life 6 months poststroke. Arch Phys Med Rehabil. 2002;83(8):1035–42.CrossRefPubMed
28.
Johansson U, Hogberg H, Bernspang B. Participation in everyday occupations in a late phase of recovery after brain injury. Scand J Occup Ther. 2007;14(2):116–25.CrossRefPubMed
29.
Wilson BA, Alderman N, Burgess PW, Emslie H, Evans JJ. Behavioural assessment of the dysexecutive syndrome. Bury St. Edmunds: Thames Valley Test Company; 1996.
30.
Simblett SK, Bateman A. Dimensions of the Dysexecutive Questionnaire (DEX) examined using Rasch analysis. Neuropsychol Rehabil. 2011;21(1):1–25.CrossRefPubMed
31.
Bodenburg S, Dopslaff N. The Dysexecutive Questionnaire advanced: item and test score characteristics, 4‑factor solution, and severity classification. J Nerv Ment Dis. 2008;196(1):75–8.CrossRefPubMed
32.
Spikman JM, Brand B, Brouwer WH. Rolhervattingslijst (Role Resumption List). Groningen: UMCG; 2002.
33.
Teasdale GM, Drake CG, Hunt W, Kassell N, Sano K, Pertuiset B, et al. A universal subarachnoid hemorrhage scale: report of a committee of the World Federation of Neurosurgical Societies. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 1988;51(11):1457.CrossRefPubMedPubMedCentral
34.
Buunk AM, Groen RJ, Veenstra WS, Spikman JM. Leisure and social participation in patients 4–10 years after aneurysmal subarachnoid haemorrhage. Brain Inj. 2015;29(13–14):1589–96.CrossRefPubMed
35.
Noble AJ, Baisch S, Mendelow AD, Allen L, Kane P, Schenk T. Posttraumatic stress disorder explains reduced quality of life in subarachnoid hemorrhage patients in both the short and long term. Neurosurgery. 2008;63(6):1095–104, discussion 1004–5.CrossRefPubMed
36.
Martinaud O, Perin B, Gerardin E, Proust F, Bioux S, Gars DL, et al. Anatomy of executive deficit following ruptured anterior communicating artery aneurysm. Eur J Neurol. 2009;16(5):595–601.CrossRefPubMed
37.
Mavaddat N, Kirkpatrick PJ, Rogers RD, Sahakian BJ. Deficits in decision-making in patients with aneurysms of the anterior communicating artery. Brain. 2000;123(Pt 10):2109–17.CrossRefPubMed
38.
Uchikawa K, Inaba M, Kagami H, Ichimura S, Fujiwara T, Tsuji T, et al. Executive dysfunction is related with decreased frontal lobe blood flow in patients with subarachnoid haemorrhage. Brain Inj. 2014;28(1):15–9.CrossRefPubMed
39.
Norris G, Tate GL. The Behavioural Assessment of the Dysexecutive Syndrome (BADS): Ecological, concurrent and construct validity. Neuropsychol Rehabil. 2000;10:33–45.CrossRef
40.
Young A, Perrett D, Calder A, Sprengelmeyer R, Ekman P. Facial expressions of emotion – stimuli and tests (FEEST). Bury St Edmunds: Thames Valley Test Company; 2002.
41.
Buunk AM, Groen RJ, Veenstra WS, Metzemaekers JD, Hoeven JH van der, Dijk JM van, et al. Cognitive deficits after aneurysmal and angiographically negative subarachnoid hemorrhage: memory, attention, executive functioning, and emotion recognition. Neuropsychology. 2016;30(8):961–9.CrossRefPubMed
42.
Kreiter KT, Copeland D, Bernardini GL, Bates JE, Peery S, Claassen J, et al. Predictors of cognitive dysfunction after subarachnoid hemorrhage. Stroke. 2002;33(1):200–8.CrossRefPubMed
43.
Ladowski D, Qian W, Kapadia AN, Macdonald RL, Schweizer TA. Effect of aneurysmal subarachnoid hemorrhage on word generation. Behav Neurol. 2014;2014:610868.CrossRefPubMedPubMedCentral
44.
Blonder LX, Pettigrew LC, Kryscio RJ. Emotion recognition and marital satisfaction in stroke. J Clin Exp Neuropsychol. 2012;34(6):634–42.CrossRefPubMed
45.
Salmond CH, DeVito EE, Clark L, Menon DK, Chatfield DA, Pickard JD, et al. Impulsivity, reward sensitivity, and decision-making in subarachnoid hemorrhage survivors. J Int Neuropsychol Soc. 2006;12(5):697–706.CrossRefPubMed
46.
Hutter BO, Gilsbach JM. Introspective capacities in patients with cognitive deficits after subarachnoid hemorrhage. J Clin Exp Neuropsychol. 1995;17(4):499–517.CrossRefPubMed
47.
Caeiro L, Santos CO, Ferro JM, Figueira ML. Neuropsychiatric disturbances in acute subarachnoid haemorrhage. Eur J Neurol. 2011;18(6):857–64.CrossRefPubMed
48.
Spikman JM, Naalt J van der. Indices of impaired self-awareness in traumatic brain injury patients with focal frontal lesions and executive deficits: implications for outcome measurement. J Neurotrauma. 2010;27(7):1195–202.CrossRefPubMed
49.
Hart T, Sherer M, Whyte J, Polansky M, Novack TA. Awareness of behavioral, cognitive, and physical deficits in acute traumatic brain injury. Arch Phys Med Rehabil. 2004;85(9):1450–6.CrossRefPubMed
Metagegevens
Titel
Sociale cognitie en executieve functies na een aneurysmatische subarachnoïdale bloeding
Auteurs
Anne M. Buunk
Jacoba M. Spikman
Jan D. M. Metzemaekers
Wencke S. Veenstra
J. Marc C. van Dijk
Rob J. M. Groen
Publicatiedatum
11-01-2017
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Neuropraxis / Uitgave 1/2017
Print ISSN: 1387-5817
Elektronisch ISSN: 1876-5785
DOI
https://doi.org/10.1007/s12474-016-0146-z

Andere artikelen Uitgave 1/2017

Neuropraxis 1/2017 Naar de uitgave

Artikel

Ondersteuning bij visuele problemen in het kader van posterieure corticale atrofie – een casus

Report

Woorden vooraf

Gelezen

Dertig testen op een rij?

Artikel

20 jaar Neuropraxis