Top

TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen

Gepubliceerd in:

01-12-2012 | Forum

Psychosociale risicosignalering in de zwangerschap, een overzicht van Nederlandse instrumenten

Auteurs: Remy M. Vink, Symone Detmar

Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen | Uitgave 8/2012

Samenvatting

Psychosociale risicosignalering tijdens de zwangerschap staat vanuit twee perspectieven in de belangstelling. Enerzijds vanuit de noodzaak om de relatief hoge perinatale sterftecijfers in Nederland terug te dringen; anderzijds omdat veel risicofactoren voor kindermishandeling en –verwaarlozing reeds aanwezig kunnen zijn in de zwangerschap. Inmiddels zijn er in Nederland diverse signaleringsinstrumenten, gericht op het opsporen van deze risicofactoren, in ontwikkeling. In dit artikel worden acht instrumenten beschreven en vergeleken. Er blijkt veel inhoudelijke overeenkomst tussen de instrumenten maar een groot verschil in werkwijze en aantal constructen. Voor een keuze ten behoeve van landelijke implementatie is het echter nog te vroeg omdat nog geen van de signaleringsinstrumenten in voldoende mate gevalideerd is. Duidelijk is wel dat tot samenwerking komen met andere instellingen in verband met aansluitende hulp, evenals training van instrument-gebruikers, essentieel zijn.

vorige artikel Verbeelding als bron van begrip

volgende artikel Wie verlost de verloskunde?

In de geboortezorg wordt gesproken van ‘risicosignalering en risicoselectie’.14 In de jeugd(gezondheids)- zorg en het psychosociale domein spreekt men van ‘vroegsignalering’8 waarbij het proces van selecteren voor een ondersteunings- of hulpaanbod, impliciet wordt verondersteld.

Achterberg PW, Kramers PGN. Een gezonde start? Sterfte rond de geboorte in Nederland: trends en oorzaken vanuit een internationaal perspectief. Rapport 271558003. Bilthoven: RIVM, 2001.

Stuurgroep Zwangerschap en Geboorte. Een goed begin, veilige zorg rond zwangerschap en geboorte. Advies Stuurgroep Zwangerschap en Geboorte. Utrecht Stuurgroep Zwangerschap en Geboorte, 2009

Doesem KTM van, Hosman CMH, Riksen-Walraven JM. A model-based intervention for depressed mothers and their infants. Infant Mental Health J 2005;26:157-67.CrossRef

Loomans EM, Dijk AE van, Vrijkotte TG et al. Psychosocial stress during pregnancy is related to adverse birth outcomes: results from a large multi-ethnic community-based birth cohort. Eur J Public Health 2012 Jul 31. [Epub ahead of print]

Loomans EM, Stelt O van der, Eijsden M van, et al Antenatal maternal anxiety is associated with problematic behaviour at age five. Early Human Devel 2011;87:565-70.CrossRef

Weitzman M, Gortmaker S, Sobol A. Maternal smoking and behavior problems of children. Pediatrics 1992;90:342-9.PubMed

Linnet KM, Dalsgaard S, Obel C, Wisborg K, et al Maternal lifestyle factors in pregnancy risk of attention deficit hyperactivity disorder and associated behaviors: Review of the current evidence. Am J Psychiatry 2003;160:1028-40.PubMedCrossRef

Hermanns J, Öry F, Schrijvers G (Inventgroep) Helpen bij opgroeien en opvoeden: eerder, sneller en beter. Een advies over vroegtijdige signalering en interventies bij opvoed- en opgroeiproblemen. Den Haag, Ministerie van WVS, 2005.

Sidebotham P, Heron J, ALSPAC Study Team. Child maltreatment in the 'children of the nineties': a cohort study of risk factors. Child Abuse Negl 2006;30:497-522.PubMedCrossRef

10.

Tremblay RE, Japel C. Prevention during pregnancy, infancy and the preschool years. In DP Farrington, JW Coid (eds.) Early Prevention of Adult Antisocial Behaviour. Cambridge: Cambridge University Press, 2003, p. 205-264.

11.

Wilson LM, Reid AJ, Midmer DK, Biringer A, Carroll JC, Stewart DE. Antenatal Psychosocial Risk Factors Associated with Advers Postpartum Family Outcomes. Systematic Review. CMAJ 1996;154:785-99.PubMed

12.

Alink L, IJzendoorn R van, Bakermans-Kranenburg M et al. Kindermishandeling in Nederland Anno 2010 : de Tweede Nationale Prevalentiestudie Mishandeling van kinderen en jeugdigen (NPM 2010). Leiden: Casimir, 2011.

13.

Carneiro P, Heckman JJ. Human Capital policy. Working Paper 9495. Cambridge MA: National Bureau of Economic Research, 2003.

14.

College voor Zorgverzekeringen. Verloskundig vademecum 2003. Eindrapport van de Commissie Verloskunde. Diemen: CVZ, 2003.

15.

Stel H van, Staal IIE, Hermanns JMA, Schrijvers AJP. Validity and reliability of a structured interview for early detection and risk assessment of parenting and developmental problems in young children: a cross-sectional study. BMC Pediatrics 2012; 12:71 doi:10.1186/1471-2431-12-71.PubMedCrossRef

16.

Carroll JC, Reid AJ, Biringer A, et al Effectiveness of the Antenatal Psychosocial Health Assessment (ALPHA) form in detecting psychosocial concerns: a randomized controlled trial. CMAJ 2005;173:253-9.PubMedCrossRef

17.

Blackmore ER, Carroll JC, Reid AJ et al The use of the antenatal psychosocial health assessment (ALPHA) tool in the detection of psychosocial risk factors for postpartum depression: a randomized controlled trial. J Obstet Gynecol Can 2006;28: 873-4.

18.

Midmer DK, Bryanton J, Brown R. Assessing antenatal psychosocial health. Randomized controlled trial of two versions of the ALPHA form. Can Fam Physician 2004;50:80-7.PubMed

19.

Weiss SJ, Ernst AA, Cham E, Nick TG. Development of a screen for ongoing intimate partner violence. Violence Vict 2003;18: 131-41.PubMedCrossRef

20.

Ewing JA Detecting Alcoholism: The CAGE Questionnaire. JAMA 1984;252:1905-7 PMID 6471323.

21.

Vink, RM, Rijnders MEB, Dommelen P van, Broerse A. Vroeg signaleren van ongunstige opgroeiomstandigheden door verloskundigen in Zaanstad en Amsterdam-Noord. Leiden: TNO Kwaliteit van Leven, 2009.

22.

Jonge A de, Korfker DG, Vogels AGC, Pal SM van der, Vink RM, et al Preventie en vroegsignalering van risicogezinnen in de kraamzorg, Leiden: TNO Kwaliteit van Leven, 2007.

23.

Muir R, Monogan S, Gilmore R, Clarkson J, et al. Predicting child abuse and neglect in New Zealand. Austr NZ J Psychiatry 1989;23:255-60.CrossRef

24.

Konings F. Evaluatie protocol DMO-9 maanden. Breda: GGD West-Brabant, 2011.

25.

Cox JL, Holden JM, Sagovsky R. Detection of postnatal depression: Development of the 10-item Edinburgh Postnatal Depression Scale. Br J Psychiatry 1987;150:782-6.PubMedCrossRef

26.

Pop VJM, Komproe IH, van Son MJ. Characteristics of the Edinburgh Post Natal Depression Scale in the Netherlands. J Affect Disorders 1992;26:101-10.CrossRef

27.

Quispel C, Bonsel GJ, Schneider AJ Lambregtse-van den Berg MP. An innovative screen-and-treat tool for psychopathology and psychosocial problems of urban pregnant women. J Psychosom Obstet Gynecol 2012;33:7:14.

28.

Bonsel GJ, Birnie E, Denktas S, Steegers EAP. Signalementstudie zwangerschap en geboorte, lijnen in de perinatale sterfte. Rotterdam: Erasmus MC, 2009.

29.

Olds DL, Henderson CR. Improving the Delivery of Prenatal Care and Outcomes of Pregnancy: A Randomized Trial of Nurse Home Visitation. Pediatrics 1986;77:16-28.PubMed

30.

Rodrigues T, Rocha L, Barros H. Physical abuse during pregnancy and preterm delivery. Am J Obstet Gynecol 2008;198: 171. e1-6 197.PubMedCrossRef

31.

Golding JM. Intimate partner violence as a risk factor for mental disorders: a meta-analysis. J Fam Violence 1999;14:99- 132.CrossRef

32.

Edleson JL. The overlap between child maltreatment and woman battering. Violence against Women 1999;5:134-54.CrossRef

33.

De Shazer S. Clues: Investigating solutions in brief therapy. New York, NY, Norton, 1988.

34.

Pardoen J, Boeke H. Code oranje (wees alert). Het kwetsbare vertrouwen van ouders in de jeugdgezondheidszorg. Ouders Online, feb 2011.

Titel: Psychosociale risicosignalering in de zwangerschap, een overzicht van Nederlandse instrumenten
Auteurs: Remy M. Vink
Symone Detmar
Publicatiedatum: 01-12-2012
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen / Uitgave 8/2012
Print ISSN: 1388-7491
Elektronisch ISSN: 1876-8776
DOI: https://doi.org/10.1007/s12508-012-0174-x

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 8/2012

Mogelijke additionele voordelen van preconceptiezorg bij de vrouw voor de volksgezondheid

De Perinatale Registratie – bron voor wetenschappelijk onderzoek

Deelname is vrijwillig, niet vrijblijvend

Wie beslist over de plaats van bevalling?

Samenwerken in de verloskundige keten

De zorg zo dicht mogelijk bij de zwangere