Onbegrepen lichamelijke klachten bij militairen na uitzendingen

In Nederland ontwikkelt een aantal militairen en veteranen na uitzending ernstig invaliderende lichamelijke onbegrepen klachten (LOK), met als consequentie hoge medische consumptie en werkverzuim. De klachten bestaan uit chronische vermoeidheid, chronische pijn (hoofd, rug, spieren en gewrichten), duizeligheid en klachten van de luchtwegen of het maag-darmkanaal. Een medische verklaring voor de klachten ontbreekt, als gevolg waarvan deze patiënten vastlopen in onbevredigende diagnostiek en insufficiënte medische zorg. Over de incidentie bestaan geen harde gegevens en ze worden beschreven met een bandbreedte van 3 tot 20 procent van het uitgezonden personeel. De klachten zijn niet missiespecifiek. Er is geen sprake van een nieuw syndroom; dergelijke klachten komen na veel majeure conflicten van de afgelopen decennia voor en kunnen ook samenhangen met de onderliggende mechanismen die ook bij de posttraumatische stressstoornis (PTSS) een rol spelen. Er bestaat momenteel geen effectief behandelplan voor deze patiënten en er is weinig inzicht in de biologische basis voor de klachten.

Patiënten met onverklaarde lichamelijke klachten behoren niet per definitie bij de psychiater, zij hebben dikwijls multipele complexe problemen en zouden het best behandeld kunnen worden door een team van samenwerkende medisch specialisten en paramedici. In deze bijdrage wordt een traject voor functionele revalidatie met cognitieve gedragstherapie, fysiotherapie, casemanagement en psycho-educatie beschreven. De ontwikkeling van een richtlijn voor de diagnostiek en de behandeling van deze klachten zou ten goede komen aan de kwaliteit van de patiëntenzorg, de invaliditeit als gevolg van de klachten verminderen, de mogelijkheden voor reïntegratie bevorderen en het wetenschappelijk onderzoek stimuleren. In het kader van een poli voor LOK bij militairen heeft Defensie hiermee een begin gemaakt.