De termen verpleegkundig redeneren en klinisch redeneren worden soms door elkaar gebruikt. Onterecht, want ze zijn gebaseerd op verschillende uitgangspunten. Maar klinisch redeneren is ook essentieel voor verpleegkundigen.
IJbelien Jüngen, artsopleider in het OLVG in Amsterdam, verzorgt cursussen klinisch redeneren voor verpleegkundigen. ‘Een bijzonder relevant onderwerp voor deze beroepsgroep’, zegt ze, ‘en niet te verwarren met verpleegkundig redeneren. Klinisch redeneren is wat artsen van oudsher altijd al deden om tot een medische diagnose te komen. Het is een proces waarin eerst een medische anamnese wordt afgenomen en vervolgens lichamelijk onderzoek wordt gedaan om tot een differentiaaldiagnose te komen. Vervolgens wordt aanvullend onderzoek gedaan. Ten slotte wordt het beleid vastgesteld. De vraagstelling is dus medisch van aard. Verpleegkundig redeneren gaat uit van een andere vraagstelling en betreft ook een ander domein. Verpleegkundigen zijn niet uit op een behandeling, maar het is van belang dat zij mee kunnen denken om dit plan ten uitvoer te brengen. Daarvoor hebben zij een eigen manier van redeneren. Het kan bijvoorbeeld gaan over het vaststellen van eet- of slaapproblemen bij een patiënt, als basis voor verpleegkundig handelen om deze problemen aan te pakken.’
Dit neemt echter niet weg dat know how over klinisch redeneren ook voor verpleegkundigen van belang is, want patiëntenzorg wordt door beiden gegeven en beide domeinen vullen elkaar aan, stelt Jüngen. Als arts-docent klinisch redeneren en lichamelijk onderzoek geeft zij met behulp van allerlei relevante casuïstiek hierin les binnen het OLVG, maar ook in andere instellingen. Verder verzorgt zij interactieve cursussen op dit gebied op basis van casuïstiek. Ze gaf jarenlang onderwijs bij InHolland en doet dit nu ook bij de Hogeschool van Amsterdam voor de hbo-v-opleiding.
Ze legt uit: ‘Het onderwerp klinisch redeneren voor verpleegkundigen krijgt gelukkig veel aandacht, ik krijg vragen voor cursussen vanuit het hele land. Het is zaak dat verpleegkundigen aan de hand van vitale functies van de patiënt – zoals ademhaling of vochtbalans – kunnen bepalen wanneer het nodig is om er een dokter bij te halen. Ze moeten in staat zijn om op basis van klinisch redeneren eventuele problemen bij een patiënt te onderkennen en te signaleren. Niet om vervolgens zelf medisch te handelen uiteraard, maar wel om te kunnen bepalen wanneer het nodig is dat dit gebeurt.’
Auteur(s): Frank van Wijck Beeld: iStock