Preventie en voorlichting

Annelies van Driel belt naar de huisartsenpraktijk met de vraag om een antibioticakuurtje tegen griep, ze is snip- en snipverkouden. Ze studeert geschiedenis en heeft over een paar dagen een belangrijk tentamen. De assistente vraagt naar de precieze klachten en hoe lang ze al bestaan. Ze vertelt dat antibiotica niet helpen bij een verkoudheid. Ze geeft Annelies een paar zelfzorgadviezen en verwijst haar naar de apotheek voor middeltjes die de klachten wat kunnen verlichten.

Mevrouw De Wit belt de praktijk met vragen over de ziekte van Tim, haar zoontje van vier. Hij hoest verschrikkelijk en heeft ’s avonds ook wat koorts. Er heerst een echte griepepidemie en dit is al de zoveelste bezorgde moeder die de praktijk belt. De assistente geeft een standaard advies: wat tijmsiroop en een paracetamol voor het slapen. Een beetje beduusd hangt mevrouw De Wit op. De volgende dag belt meneer De Wit; hij wil een afspraak maken voor Tim.

Diana is de assistente van dokter De Bruin. Op een ochtend belt meneer Pasteur naar de praktijk. Zijn dochtertje van 3 jaar heeft zulke rare dingetjes in de ontlasting. Diana legt uit dat het waarschijnlijk om onschuldige wormpjes gaat. Onschuldig dus en makkelijk te verhelpen. Ze verwijst hem naar de apotheek voor een middeltje daartegen. Daar kan hij ook vragen naar de folder ‘worminfecties’. De volgende dag belt meneer Pasteur op om een afspraak te maken voor zijn dochtertje. Het kind heeft rare dingen in de ontlasting, de dokter moet er maar eens naar kijken! Diana is verbaasd. Hoe kan dat nou, ze heeft het allemaal zo duidelijk uitgelegd. En bovendien kon meneer het ook nog eens goed nalezen in de folder?

Nisrin Yilmaz, 16 jaar, belt naar de praktijk met klachten over jeuk en een schrijnend gevoel aan de vagina. In de computer zie je dat ze de laatste maand al tweemaal een recept heeft gehad voor een kuur tegen schimmelinfectie. Je bent verbaasd, meestal zijn die kuren afdoende en zie je de patiënt niet meer terug. Je wilt weten of Nisrin de kuur wel heeft afgemaakt en vraagt haar hoe lang ze de vaginaaltabletten heeft gebruikt. Je krijgt niet direct antwoord op je vraag. Na enig doorvragen blijkt dat Nisrin de medicatie helemaal niet heeft gebruikt. Je vraagt naar de reden. Omdat Nisrin nog maagd is, mag zij geen vaginaaltabletten gebruiken.

Natuurlijk ben je als assistente gemotiveerd om zo goed mogelijk voorlichting te geven. Je weet inmiddels dat dit een belangrijk instrument is om patiënten zo goed mogelijk te laten omgaan met hun ziekte of gezondheidsprobleem. Bovendien kun je met voorlichting ziekte en gezondheidsschade voorkomen. Het is dus zaak om voorlichting een vaste plaats te geven in je werkzaamheden. Hoe kun je er nu voor zorgen dat je consequent voorlichting geeft, ook wanneer je het druk hebt? Werken met voorlichtingsprotocollen en checklisten voor voorlichting kunnen hulp bieden.

Het aantal ongewenste zwangerschappen en seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) neemt sinds enkele jaren weer toe. De directeur van Rutgers Stimezo Zuid-Nederland (Eindhovense kliniek voor seksualiteitszorg, geboorteregeling en anticonceptie) denkt dat de stijging vooral samenhangt met het stopzetten van algemene voorlichting. Waarschijnlijk ingegeven door bezuinigingen wordt er minder aan voorlichting uitgegeven. De toename lijkt te maken te hebben met gebrek aan kennis, met verkeerd inschatten van risico’s. Dat zijn zaken die je met goede voorlichting kunt beïnvloeden. Ook binnen allochtone groepen ontbreekt het vaak aan kennis. Daar wordt vaak anders aangekeken tegen zwangerschap, anticonceptie en voorlichting. Je zult een vorm moeten bedenken die voor hen passend is.

Veel Nederlanders denken nog te weinig na over de risico’s van infectieziekten in het buitenland. Tijdens de openingsdag van de vakantiebeurs zei Travelclinic-internist Overbosch dat de gevaren van hepatitis A (geelzucht) in het steeds populairdere Turkije zeker aanwezig zijn, maar dat slechts weinig bezoekers hier aandacht aan besteden. En in het in opkomst zijnde Gambia beschermen vakantiegangers zich zelden tegen malaria.

Een op de vier reizigers is onvoldoende beschermd tegen malaria en van de Turkije-bezoekers laat zelfs tweederde zich niet vaccineren tegen hepatitis A. In 2001 bleek dat bijna 30% van de reizigers onvoldoende beschermd op reis gaat.

Veel ouderen, vooral vrouwen, gebruiken langdurig benzodiazepinen (slaap- en kalmeringsmiddelen). Die middelen werken langdurig. Daardoor zijn de gebruikers overdag vaak niet alert en is hun spierspanning laag. Het gevolg is dat ze (nog) vaker vallen dan andere ouderen, met alle risico’s van dien.

In een achterstandswijk zijn weinig gave kindergebitten. Tandenpoetsen doen de kinderen pas dagelijks als ze op de basisschool zitten, zo in groep 2–3. ‘Want dan pas komen de grote-mensentanden’. Je wilt er iets aan doen, al kun je zelf geen activiteiten gaan verzorgen voor de peuters en hun ouders