Skip to main content
Top

2011 | hbo | Boek

Onderzoek en behandeling van elleboog en onderarm

Redacteuren: Koos van Nugteren, Dos Winkel

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

insite
ZOEKEN

Over dit boek

De elleboog verbindt de bovenarm met de onderarm. Buiging van de arm zorgt ervoor dat we de hand in de richting van het hoofd en de schouder kunnen bewegen. Activiteiten als eten, haren kammen,tanden poetsen en dergelijke zouden onmogelijk zijn zonder de scharnierfunctie van de elleboog.

Dit boek behandelt de meest voorkomende vormen van pathologie van elleboog en onderarm. Er wordt onder andere aandacht besteed aan de tennis- en golferselleboog, bursitis, het compartimentsyndroom, myositis ossifi cans, elleboogprothesen, zenuwcompressie, de bicepspeesruptuur, de radiuskopfractuur, osteochondrosis dissecans en de werperselleboog.

Zoals gebruikelijk in de boekenreeks van Orthopedische Casuïstiek wordt ieder onderwerp besproken aan de hand van patiëntencasuïstiek uit de dagelijkse praktijk. Recente wetenschappelijke inzichten komen aan bod in addenda die volgen op de patiëntencasus.

De tekst is rijk geïllustreerd met educatieve tekeningen en fotos. De bijlagen achterin het boek tonen allerlei handige overzichten van onder andere het functieonderzoek van de elleboog, toegevoegde tests, de innervatie van de arm en concrete oefeningen.

Inhoudsopgave

Voorwerk
Inleiding
Samenvatting
De elleboog verbindt de bovenarm met de onderarm. Buiging van de arm zorgt ervoor dat we de hand in de richting van het hoofd en de schouder kunnen bewegen. Activiteiten als eten, haren kammen en tandenpoetsen zouden onmogelijk zijn zonder de scharnierfunctie van de elleboog. Naast buigen en strekken van de arm maakt de bouw van de elleboog het mogelijk de onderarm en hand naar binnen (pronatie) en naar buiten (supinatie) te draaien.
Koos van Nugteren
1. Pijn aan de mediale zijde van de elleboog bij een 15-jarige veelbelovende tennisser
Samenvatting
Een 15-jarige rechtshandige student tenniste al sinds zijn kinderjaren. De laatste jaren speelde hij op hoog niveau en nam zelfs deel aan internationale toernooien. Vrijwel dagelijks stond hij op de tennisbaan om te trainen.
Roger van Riet
2. Rechtszijdige laterale elleboogpijn en linkszijdige mediale elleboogpijn bij een 45-jarige caissière
Samenvatting
Geleidelijk ontstond pijn aan de laterale zijde van de rechterelleboog bij een 45-jarige caissière van een supermarkt. Zij voelde de pijn als zij zware voorwerpen bovenhands moest tillen.
Koos van Nugteren
3. Pijn aan de dorsoradiale zijde van de onderarm, vlak boven de pols, ontstaan na een roeiwedstrijd
Samenvatting
Een 23-jarige sportieve man roeide vijfmaal per week forse afstanden. Nooit had hij blessures gehad. Na een roeiwedstrijd van 100 kilometer (!) ontstond echter pijn iets proximaal van zijn rechterpols. De pijn was gelokaliseerd aan de dorsoradiale zijde van het distale deel van de onderarm. De pijn voelde hij vooral als hij de hand bewoog tijdens bezigheden in huis. In rust had hij geen pijn.
Koos van Nugteren, Willeke Trompers
3a. Addendum: het intersectiesyndroom
Samenvatting
Roeierspols, peritendinitis crepitans, bugaboo onderarm, abductor pollicis longus bursitis, cross-over syndroom, oarsman’s wrist, adventitial bursitis, teno(myo)synovitis van de polsextensoren en subcutane perimyositis zijn allemaal synoniemen voor het intersectiesyndroom.
Willeke Trompers
4. Geleidelijk toenemende pijn in de rechteronderarm tijdens motorracen
Samenvatting
Een 28-jarige professionele motorracer kreeg geleidelijk last van de rechteronderarm tijdens het motorracen. Gedurende de eerste tien minuten kon hij zonder problemen rijden. Daarna nam de pijn echter snel toe. Hierdoor verminderde zijn prestatie naarmate de race vorderde. Naast de pijn ontstond er een gevoel van krachtsverlies of machteloosheid in de rechterhand. Als hij stopte met racen, verdween de pijn vanzelf binnen een kwartier. Vier maanden na het begin van de klachten werd EMG-onderzoek gedaan; dit leverde echter geen bijzonderheden op.
Koos van Nugteren
4a. Addendum: het compartimentsyndroom van de onderarm
Een ‘compartiment’ is de ruimte waarbinnen één of meerdere spieren gelegen zijn; het compartiment wordt omsloten door de spierfascie en eventueel door bot.
Koos van Nugteren
5. Geleidelijk ontstane laterale elleboogpijn met uitstraling naar de onderarm, bij een 43-jarige vrouw
Samenvatting
Geleidelijk ontstond vage diffuse pijn aan de laterale zijde van de dominante rechterelleboog bij een 43-jarige vrouw. De pijn straalde vaak uit naar de onderarm, soms tot in de vingers. De pijn was niet duidelijk gerelateerd aan een bepaalde beweging maar leek wel inspanningsgebonden. Patiënte kon zich geen duidelijk uitlokkend moment herinneren, ook geen trauma of een periode van overbelasting.
Roger van Riet
6. Geleidelijk ontstane paresthesieën ter hoogte van de hypothenar bij een 26-jarige man
Samenvatting
In de loop van enkele maanden ontstonden bij een 26-jarige computerdeskundige zeer geleidelijk paresthesieën ter hoogte van de hypothenar van zijn rechterhand. De oorzaak hiervan was voor hem volstrekt onduidelijk, daar er in de periode voorafgaand aan de klachten niets bijzonders was voorgevallen. De klachten ontstonden vooral wanneer met de elleboog in flexie kracht uitgeoefend moest worden.
Dos Winkel
6a. Compressieneuropathie van de n. ulnaris
Samenvatting
Compressie van de n. ulnaris is – na die van de n. medianus – de meest voorkomende zenuwbeknelling van de bovenste extremiteit. Dit komt door zijn oppervlakkige ligging in de elleboog en de pols. Inklemming van de zenuw rond de elleboog komt het meest voor.
Tom Roeling
7. Acute pijn aan de anterieure zijde van de elleboog bij een 45-jarige man, ontstaan tijdens het tillen van een kist
Samenvatting
Een 45-jarige havenarbeider deed al jaren zwaar fysiek werk. Zijn werkzaamheden bestonden vooral uit het tillen en verplaatsen van zware voorwerpen. Tijdens het optillen van een kist voelde hij plotseling pijn aan de voorzijde van zijn rechter dominante elleboog. De man liet de kist direct vallen en merkte dat een spier in zijn bovenarm zich richting schouder had verplaatst. Hij ging naar de medische dienst in de haven, waar al direct een beginnend hematoom zichtbaar werd. Patiënt werd doorverwezen naar het plaatselijke ziekenhuis, waar hij een week na het voorval wordt gezien op de afdeling Orthopedie.
Roger van Riet
8. Toenemende pijn en beperking in de elleboog binnen tien minuten na een val van de mountainbike
Samenvatting
Tijdens het mountainbiken raakte een 24-jarige sportieve man de macht over het stuur kwijt en viel op de grond; met een uitgestrekte linkerhand kon hij zijn val enigszins breken. Dit veroorzaakte milde pijn in de elleboog. Aangezien hij de arm nog wel goed kon gebruiken, stapte hij weer op en vervolgde zijn route.
Roger van Riet
9. Spontaan gezwollen elleboog bij een gezonde 49-jarige man
Samenvatting
In de loop van enkele weken ontstond een zwelling aan de achterzijde van de linkerelleboog bij een gezonde 49-jarige man. De zwelling was niet echt pijnlijk, maar wel hinderlijk bij het steunen of het rusten van de elleboog op een harde ondergrond zoals een tafel. De huisarts stelde de diagnose ‘bursitis olecrani’ en voerde een punctie uit. Het gepuncteerde vocht bleek helder.
Roger van Riet
10. Pijn aan de dorsale zijde van de elleboog bij een 48-jarige man, spontaan ontstaan in één nacht
Samenvatting
Een 48-jarige man werd ’s morgens wakker met pijn aan de dorsale zijde van zijn rechterelleboog. In de loop van de ochtend nam de pijn nog toe: hierdoor werd het voor hem steeds lastiger zijn elleboog volledig te buigen en te strekken. Toen hij zich in de loop van de dag ook ziek begon te voelen en koorts kreeg (38 °C) besloot patiënt een arts te raadplegen.
Koos van Nugteren
11. Sinds acht maanden bestaande zwelling ter hoogte van het olecranon, ontstaan tijdens het slaan met een zware hamer
Samenvatting
Een 65-jarige gepensioneerde man werkte vaak in de tuin. Toen hij een omheining rond zijn tuin wilde aanbrengen, moest hij kleine houten palen in de grond slaan. Hij gebruikte hiervoor – in zijn rechterhand – een zware hamer. In de weken die volgden ontstond een zachte zwelling ter hoogte van het olecranon.
Roger van Riet
12. Toenemende bewegingsbeperking van beide ellebogen bij een 20-jarige vrouw die twee maanden voordien een ernstig verkeersongeluk had met hersenletsel
Samenvatting
Een 20-jarige vrouw werd toen zij ’s avonds laat van haar werk als verpleegkundige naar huis fietste geschept door een dronken automobilist, die overigens ook nog een vluchtmisdrijf pleegde. Gelukkig gebeurde dit ongeluk niet ver van het ziekenhuis waar zij werkte en was de ambulance snel ter plaatse, doordat een getuige onmiddellijk het alarmnummer 112 belde.
Dos Winkel
12a. Addendum: myositis ossificans
Samenvatting
Na een botfractuur wordt een natuurlijk genezingsproces tussen de beide botuiteinden in gang gezet. Eerst ontstaat een lokale bloeduitstorting, gevolgd door de vorming van een bloedstolsel. Omringende weefsels reageren met de vorming van cellen, zodat celrijk weefsel ontstaat tussen en rond de beide botuiteinden. Dit weefsel wordt callus genoemd.
Koos van Nugteren
13. Persisterende pijn en bewegingsbeperking, een jaar na een gecompliceerde elleboogfractuur
Samenvatting
Voor het indraaien van een lamp gebruikte een 70-jarige vrouw een stoel om bij het plafond te kunnen komen. Zij verloor haar evenwicht, viel van de stoel, en kwam hoogst ongelukkig op haar arm terecht.
Roger van Riet
13a. De totale elleboogprothese
Samenvatting
De elleboog wordt vaak als scharniergewricht omschreven. Dit is echter niet correct, want naast flexie en extensie is er rotatie van de ulna mogelijk ten opzichte van de humerus. Verder is er ook in varus- en valgusrichting enige beweging mogelijk.
Matthias Vanhees, Roger van Riet
14. Een zeer actieve 12-jarige tennisser met progressieve elleboogpijn
Samenvatting
Ongeveer een halfjaar geleden ontstond pijn in de rechterelleboog bij een zeer getalenteerde 12-jarige rechtshandige tennisser. De pijn was vooral aan de laterale zijde van de elleboog gelokaliseerd en voelbaar tijdens de backhandslag, tijdens serveren en bij smashen. Forehandslagen leverden veel minder problemen op. Na de belasting verdwenen de klachten meestal binnen enkele uren.
Dos Winkel
14a. Addendum: osteochondritis (osteochondrosis) dissecans van de elleboog
Samenvatting
Een osteochondritis dissecans (in feite is het een osteochondrosis*) is een gewrichtsaandoening waarbij een scherp begrensde ischemische necrose optreedt van een deel van het subchondrale bot.
Koos van Nugteren
15. Wisselende pijn, zwelling en bewegingsbeperking van de elleboog bij een 54-jarige man
Samenvatting
In de loop van een jaar ontstonden bij een 54-jarige man zeer geleidelijk wisselende pijn en bewegingsbeperking van de rechterelleboog. Patiënt bezocht voor zijn klachten verschillende keren zijn huisarts, die steeds niet-steroïde antiflogistica voorschreef. Deze medicatie hielp wel enigszins, maar de wisselende klachten bleven toch hinderlijk.
Didi van Paridon-Edauw, Dos Winkel
Nawerk
Meer informatie
Titel
Onderzoek en behandeling van elleboog en onderarm
Redacteuren
Koos van Nugteren
Dos Winkel
Copyright
2011
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-313-8849-3
Print ISBN
978-90-313-8848-6
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-8849-3