Skip to main content
Top

2011 | hbo | Boek

Oedeem en oedeemtherapie

Redacteur: H.P.M. Verdonk

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

insite
ZOEKEN

Over dit boek

Oedeem is een verschijnsel waarmee veel medici en paramedici in de dagelijkse praktijk te maken krijgen. Oedeem en oedeemtherapie biedt al deze professionals een totaaloverzicht van oedeem en gaat uitgebreid in op de belangrijkste therapievormen.

Het boek behandelt de anatomie en fysiologie van het lymfesysteem, het veneuze systeem, microcirculatie en de pathofysiologie bij oedeem. Ondersteund met vele illustraties komen operatieve technieken en verschillende therapievormen aan de orde, zoals manuele lymfdrainage, oefentherapie, fysiotechniek en drainage. De beschreven inzichten worden gestaafd door wetenschappelijk onderzoek en de ervaring van deskundigen op het gebied van oedeemdiagnostiek en oedeembehandeling.

In deze herziene uitgave is een nieuw hoofdstuk toegevoegd over huidzorg. Andere hoofdstukken zijn geüpdatet met nieuwe inzichten en technieken, zoals de hoofdstukken over operatietechnieken, lymfoedeem en techniek en meten.

Oedeem en oedeemtherapie is te gebruiken als leer- en naslagboek en is primair bestemd voor fysiotherapeuten en dermatologen. Daarnaast is het ook geschikt voor verpleegkundigen, huidtherapeuten, sportmasseurs, flebologen, geriaters en studenten fysiotherapie en huidtherapie.

Inhoudsopgave

Voorwerk
1. Anatomie en fysiologie van het lymfesysteem
Samenvatting
Het lymfesysteem is een onderdeel van de totale circulatie (afbeelding 1.1). De circulatie omvat alle ruimten in het lichaam waar langs ‘gebaande wegen’ vloeistof stroomt. De meeste van deze ruimten zijn bekleed met een enkele cellaag van endotheel. De totale circulatie kent een hogedruksysteem en een lagedruksysteem.
J.D. Banga
2. Anatomie en fysiologie van het veneuze systeem
Samenvatting
Het veneuze systeem vormt het lagedruksysteem van de bloedsomloop. Strikt genomen omvat het lagedruksysteem meer dan het veneuze systeem. Het lagedruksysteem omvat de venulen, de venen, de grote venenstammen, de rechter harthelft, de longcirculatie, het linker atrium en het linker ventrikel tijdens de diastole. Het lagedruksysteem en het veneuze systeem zijn dus niet geheel identiek.
J.D. Banga
3. Anatomie en fysiologie van de microcirculatie
Samenvatting
De microcirculatie is het stelsel van de kleinste vertakkingen van de bloedsomloop waarmee op cellulair niveau in alle organen en weefsels uitwisseling van zuurstof en voedingsstoffen plaatsvindt. Elk weefsel of orgaan is opgebouwd uit cellen, die stuk voor stuk voor hun groei en functie afhankelijk zijn van bloed. Door het netwerk van haarvaten, de microcirculatie, vindt voeding van cellen plaats.
J.D. Banga
4. Lymfoedeem
Samenvatting
Lymfoedeem is een veelvoorkomende aandoening die gedefinieerd wordt als zwelling van een gedeelte van het lichaam veroorzaakt door accumulatie van interstitieel vocht in het suprafasciale compartiment, als gevolg van insufficiëntie van het lymfesysteem. Lymfoedeem kan zich geleidelijk ontwikkelen en uiteindelijk leiden tot onherstelbare schade, zoals verharding in het bindweefsel en hyperkeratose van de huid. Klachten van lymfoedeem nemen in de loop van het leven toe door het van nature progressieve karakter van de ziekte. Onbehandeld kan lymfoedeem op den duur aanleiding geven tot ernstige en invaliderende complicaties.
R.J. Damstra
5. Chronische veneuze insufficiëntie
Samenvatting
Chronische veneuze insufficiëntie (CVI) is een zeer veel voorkomende ziekte. Uit grote epidemiologische studies in westerse landen blijkt dat bij één op de acht volwassen personen een of andere vorm van CVI valt vast te stellen. Er bestaat een stijging van de incidentie met het toenemen van de leeftijd. CVI kan asymptomatisch verlopen, maar ook vele hinderlijke klachten geven of aanleiding geven tot ernstige complicaties zoals het ulcus cruris venosum, atrophie blanche, dermato- et liposclerosis en tromboflebitis. Varicesbloedingen kunnen zelfs in sommige gevallen een dodelijke afloop hebben.
S.I. Langendoen, H.A.M. Neumann
6. Oedeem
Samenvatting
Het dikke been is een veelvuldig voorkomende afwijking. Wanneer wij goed om ons heen kijken, zien we frequent mensen met verdikte benen. Ook artsen zijn zo gewend geraakt aan dit beeld, dat deze afwijking veelal aan de aandacht ontsnapt.
H.A.M. Neumann, H.P.M. Verdonk
7. Differentiële diagnostiek oedeem
Samenvatting
Het optreden van zwelling van de benen is een veelgehoorde klacht. Geringe zwelling is veelal een normaal fysiologisch verschijnsel, uitgelokt door langdurig zitten of staan, of optredend vlak voor de menstruatie (vochtretentie onder invloed van veranderingen van de hormoonspiegel). Dit wordt ook wel idiopathisch oedeem genoemd. Overdag treedt een sterke houdingsafhankelijke daling van het bloedvolume op, met als gevolg vochtophoping in de benen en zoutretentie door de nieren. Bij deze op zichzelf onschuldige vorm van oedeem gaan mensen vaak diuretica gebruiken. De nier past zich hierop aan, waardoor er toch weer vocht wordt vastgehouden. Door langdurig diureticagebruik kan een te lage kaliumspiegel in het bloed ontstaan, wat gevaarlijk kan zijn.
J.D. Banga
8. Meten
Samenvatting
Zonder dat er meestal uitgebreid bij wordt stilgestaan worden zowel tijdens de aanmelding en screeningsfase als tijdens de diagnostische fase, de behandelfase en de evaluatiefase van een (fysio)therapeutische zitting diverse (vormen van) metingen uitgevoerd.
E.C. Stutterheim
9. Oedeemprotocol
Samenvatting
De begrippen protocol en richtlijn worden veelal naar willekeur gehanteerd.
H.P.M. Verdonk
10. Oedeembehandeling
Samenvatting
Bij het behandelen van lymfoedeem kan gebruik worden gemaakt van de verschillende therapievormen die in dit boek aan de orde komen.
H.P.M. Verdonk
11. Voorlichting en huidzorg
Samenvatting
De Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO) verplicht de hulpverlener voorlichting te geven en eist van de hulpverlener verslag in de status over de gegeven voorlichting. De WGBO erkent ook de mogelijkheid tot weigering van informatie door de patiënt. Enerzijds heeft de patiënt het recht te weten wat er met hem aan de hand is en anderzijds zal de patiënt beter aan zijn genezingsproces kunnen meewerken, als hij inzicht heeft in de aard en de oorzaak van zijn klachten.
M.J.M. de Rooij, H.P.M. Verdonk
12. Bandageren
Samenvatting
Bij het bandageren wordt meestal als basis de ambulante compressietherapie gehanteerd, zoals die is vastgesteld bij het Centraal Begeleidingsorgaan voor de Intercollegiale Toetsing (CBO). De Ambulante compressietechniek-CBO-november 1990 vormt hiervoor de grondslag.
T. Zee, H.P.M. Verdonk
13. Oefentherapie
Samenvatting
Bij oefentherapie om de veneuze en lymfogene afvoer te bevorderen kan gebruik worden gemaakt van de ademhaling en van beweging. Oefentherapie wordt zowel bij veneus oedeem als bij lymfoedeem meestal met bandageren gecombineerd. Bij de combinatie van oefentherapie en korte-rekzwachtels spreekt men van ambulante compressietherapie (zie hoofdstuk 12).
H.P.M. Verdonk
14. Massage
Samenvatting
De bakermat van de manuele lymfedrainage is te vinden in Denemarken. De filosoof dr. Emil Vodder (1896-1986) heeft vanaf 1932 getracht om door middel van massage van de lymfeknopen de immunologische situatie van patiënten te verbeteren. Hij deed dit door lichte massage toe te passen op plaatsen waar veel lymfeknopen aanwezig zijn.
P. de Paepe, T. Stutterheim-Hasper, H.P.M. Verdonk
15. Fysiotechniek
Samenvatting
Een insufficiënt lymfesysteem kan aanleiding geven tot oedeemvorming. Een oedeem duidt op insufficiëntie van het lymfesysteem als vocht en eiwitten uit het interstitium onvoldoende worden afgevoerd.
H.P.M. Verdonk
16. De therapeutisch elastische kous
Samenvatting
Therapeutisch elastische kousen (TEK) vormen het sluitstuk van de conservatieve behandeling van het lymfoedeem en het veneus oedeem. De therapeutisch elastische kous dient ter behoud van het bereikte resultaat.
T. Zee
17. Operatieve ingrepen bij lymfoedeem
Samenvatting
Met betrekking tot het onderwerp chirurgie en lymfoedeem zijn er twee belangrijke vragen. Allereerst: bestaat er een wetenschappelijk bewezen c.q. wetenschappelijk aanvaardbare chirurgische behandeling van lymfoedeem? En vervolgens: kan men ‘straffeloos’ een operatie uitvoeren in de aanwezigheid van lymfoedeem?
H.G.J. Voesten, O.R.M. Wikkeling, P. Klinkert
Nawerk
Meer informatie
Titel
Oedeem en oedeemtherapie
Redacteur
H.P.M. Verdonk
Copyright
2011
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-313-8442-6
Print ISBN
978-90-313-5057-5
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-313-8442-6