Top

2014 | hbo | Boek

hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Rugpijn en andere onbegrepen klachten

Auteur: Jan-Paul van Wingerden

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Over dit boek

Mensen met chronische rugklachten worden tegenwoordig voor gek versleten. Althans zo wordt dit vaak ervaren. Door gebrek aan kennis over de werking van het lijf heeft de psychologie kans gezien zich met mensen met rugpijn te gaan bemoeien. Dit is op zich geen slechte ontwikkeling, maar wel een die behoorlijk is doorgeslagen. Dat de geest een rol speelt bij pijnklachten betekent niet dat het lichaam niet meer mee doet. Dit boek bepleit de betrokkenheid van het lijf bij chronische rugklachten. Het laat zien hoe we tegenwoordig de rol van het lichaam bij chronische klachten onderschatten. In een helder model wordt stap voor stap uitgelegd hoe de rug werkt, wat er fout kan gaan en hoe dit bijdraagt aan voort duren van klachten. Met de rug als uitgangspunt wordt druk als basisprincipe in het menselijk lichaam geïntroduceerd. Vanuit deze modellen ontstaan verbanden met andere, vaak onbegrepen klachten als onder meer scoliose, hyperventilatie, fibromyalgie. Daarmee gaat dit boek niet alleen over de rug, maar geeft het een nieuwe visie op de werking van ons lichaam. Tenslotte wordt een voorstel gedaan hoe lichaam en geest integraal benaderd zouden kunnen worden.

Dit is geen zelf-hulp boek en biedt zeker geen oplossing voor álle rugklachten. Het boek stimuleert u na te denken over uw rug en daarmee over uw lichaam, en zelfs ook over uw geest. Of die kennis u helpt klachten te verminderen of te voorkomen is aan u. Dit boek is voor iedereen die een rug heeft, of er mee werkt!

Beschikbare hoofdstukken

11. Bewegen met een onwillige rug, compensatiepatronen

Samenvatting

Als ‘normaal’ bewegen niet goed mogelijk is, zoekt het lichaam andere manieren om te kunnen blijven bewegen. Dit is letterlijk een overlevingsstrategie. Anders bewegen betekent meestal het (harder) aanspannen van meer en andere spieren. Dit wordt bewegen met compensatie genoemd. In dit hoofdstuk worden enkele veelvoorkomende compensatiestrategieën beschreven. Een speciale vorm van compensatie is de scoliose, de zijdelingse kromming in de wervelkolom. Waar voor veel (para)medici de scoliose een aandoening is met meestal onbekende oorzaak, wordt in dit boek de mogelijkheid aangereikt dat een scoliose niet op zichzelf staat, maar een manier van het lichaam is om de druk op een van de bekkengewrichten te verminderen.

Jan-Paul van Wingerden

Naar de volledige tekst

Inhoudsopgave

Voorwerk

1. Rugklachten, hoe groot is het probleem?

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt uitgelegd dat het grootste probleem van rugklachten niet zit in de kosten of hoe vaak het voorkomt. Het grootste probleem van rugklachten is het persoonlijke leed. Rugklachten kunnen levens overhoop halen en gedroomde toekomsten in rook laten opgaan. Een tweede groot probleem bij rugklachten is dat er ongelooflijk veel verschillende opvattingen over het ontstaan en bestrijden van rugklachten zijn. Tussen die opvattingen zit heel veel nonsens, of op zijn minst achterhaalde kennis, waardoor te veel mensen te lang met hun problemen blijven kwakkelen.

Jan-Paul van Wingerden

2. Behandelen van rugklachten in Nederland

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt beschreven welk traject mensen gemiddeld in Nederland doorlopen met hun rugklachten. Deze beschrijving gaat gepaard met de eerste kritische noten. Zo wordt duidelijk dat niet elke fysiotherapeutische behandeling hetzelfde is, om over de effectiviteit ervan nog maar te zwijgen. We spreken uit dat de mogelijkheden van een specialist beperkt zijn en dat operaties nogal eens om een andere reden effectief zijn dan vaak wordt verondersteld. En we wijzen erop dat pijnbestrijding iets anders is dan genezing en dat je van een revalidatiebehandeling niet beter wordt, maar je je pijn leert accepteren.

Jan-Paul van Wingerden

3. Waarom fysiotherapeuten worstelen met rugklachten

Samenvatting

Dit hoofdstuk gaat dieper in op de vraag waarom de fysiotherapie zo veel moeite heeft om rugklachten effectief te behandelen. Vanuit de oorsprong van fysiotherapie wordt verduidelijkt hoe de schijnbare successen steeds kritischer beschouwd worden, waardoor de beroepsgroep zich genoodzaakt ziet steeds meer evidence-based te gaan handelen. Door de beperkte resultaten zoeken therapeuten op allerlei manieren naar mogelijkheden om toch aan de vraag van hun patiënten te voldoen: een effectieve behandeling voor rugklachten. Dit proces heeft geleid tot zeer uiteenlopende visies op rugklachten en de aanpak daarvan.

Jan-Paul van Wingerden

4. Rugklachten en wetenschap

Samenvatting

In dit hoofdstuk wordt de wetenschap rond rug en rugklachten kritisch beschouwd. Er is veel kennis over de wervelkolom. Dit betekent echter nog niet dat wij de wervelkolom en de werking ervan ook volledig begrijpen. Wetenschap is veel minder objectief dan vaak wordt verondersteld. Wetenschap volgt trends die meer gebaseerd lijken te zijn op politieke afwegingen en communicatieve vaardigheid dan op harde objectieve bewijzen. De vlucht die uitpuiling van de tussenwervelschijf heeft genomen als verklaring voor rugklachten wordt hierbij als beeldend voorbeeld nader uitgewerkt. Andere visies zoals het biopsychosociale model en de timing van de rugspieren komen aan bod, evenals de richtlijnen die op deze wetenschappelijke kennis gebaseerd worden.

Jan-Paul van Wingerden

5. Beeldvorming, de plaatjes in het hoofd

Samenvatting

In dit hoofdstuk worden enkele even hardnekkige als foutieve ideeën over de rug en de werking ervan onder de loep genomen. Wervels kunnen niet zomaar scheef staan, laat staan verschuiven. Het is bijna onmogelijk dat een tussenwervelschijf tussen de wervels uitfloept. Een hernia heb je niet voor de rest van je leven en ruggen kunnen niet verslijten. En waar ruggen helemaal niet zo kwetsbaar zijn als soms wordt gedacht, is intensieve training toch ook weer niet altijd de oplossing. Maar om te denken dat rugklachten altijd vanzelf overgaan, is ook weer iets te kort door de bocht.

Jan-Paul van Wingerden

6. Een moderne kijk op chronische pijn en de nadelen daarvan

Samenvatting

Een boek over rugpijn ontkomt er niet aan ook stil te staan bij het fenomeen pijn. Pijn is meer dan alleen een signaal dat er iets fout gaat in het lichaam. Er zijn allerlei complexe systemen in ons zenuwstelsel waarmee de signalen in ons lijf bewerkt worden alvorens we ze mogelijk ervaren als het gevoel pijn. Die delen van ons zenuwstelsel kunnen onder verschillende omstandigheden veranderen, waardoor ook het moment dat wij iets als pijnlijk ervaren verandert. Voor sommige wetenschappers en behandelaars vormen deze veranderingen bijna de enige reden voor chronische pijn. Dit boek propageert het uitgangspunt dat ondanks deze veranderingen in het zenuwstelsel, de werking van het lichaam de voornaamste bepalende factor blijft voor het al dan niet ervaren van pijn.

Jan-Paul van Wingerden

7. Hoe werkt de rug eigenlijk?

Samenvatting

Inzicht in de functie van de wervelkolom is onmisbaar om te kunnen begrijpen waarom het soms verkeerd gaat en hoe dit is te voorkomen of op te lossen. Meestal is wel bekend dat de wervelkolom bestaat uit botten, banden (ligamenten), spieren, tussenwervelschijven en natuurlijk bloedvaten en zenuwen. Hoe ingenieus deze onderdelen samenwerken, is veel minder duidelijk. Dat wordt in dit hoofdstuk helder uiteengezet. Daarbij wordt voortbewegen (lopen) als een van de voornaamste functies van de wervelkolom geïntroduceerd.

Jan-Paul van Wingerden

8. Controle over spieren en bewegingspatronen

Samenvatting

Controle over spieren is van essentieel belang voor de optimale ondersteuning van de wervelkolom. Hoe deze controle tot stand komt, wordt in dit hoofdstuk nader uiteengezet. Verstoring van de spiercontrole lijkt volgens moderne wetenschappelijke inzichten een rol te spelen bij het ontstaan en aanhouden van rugklachten. Veranderde spiercontrole leidt tot veranderde bewegingspatronen. Deze bewegingspatronen zijn met meettechnieken vast te leggen. De wijze waarop bewegingspatronen veranderen, lijkt iets te kunnen zeggen over wat er in de rug verkeerd gaat.

Jan-Paul van Wingerden

9. De oorsprong van gewrichten

Samenvatting

Gewrichten worden veelal gezien als een beweeglijke verbinding tussen twee botstukken. Die botstukken kunnen dan ten opzichte van elkaar bewegen doordat spieren eraan trekken. Om beter te begrijpen hoe gewrichten werken en wat er gebeurt wanneer het fout gaat, wordt in dit hoofdstuk iets dieper ingegaan op de evolutie van gewrichten. Druk speelt hierbij een belangrijke rol. Vanuit deze visie zouden problemen met gewrichten, die meestal als pathologie worden gezien, wel eens een gezonde, normale reactie van het lichaam kunnen zijn.

Jan-Paul van Wingerden

10. Hoe belangrijk is de rug eigenlijk?

Samenvatting

De rug trekt, zeker wanneer hij pijn doet, veel aandacht naar zich toe. Maar hoe belangrijk is de rug eigenlijk? Dit hoofdstuk laat zien hoe we de buikholte kunnen beschouwen als een druksysteem. Deze visie op de werking van de buikholte is nieuw en heeft veel consequenties. Zo kan de rug gezien worden als een belangrijke schakel in dit druksysteem. Er kan worden verduidelijkt hoe veranderingen in de controle over de rug gevolgen hebben voor dit druksysteem. De relatie van de rug en het diafragma met ademhalingsproblemen, de bekkenbodem en incontinentieproblemen wordt nader uitgewerkt. Maar ook andere, vaak nog onbegrepen lichamelijke klachten kunnen hiermee mogelijk verklaard worden.

Jan-Paul van Wingerden

11. Bewegen met een onwillige rug, compensatiepatronen

Samenvatting

Jan-Paul van Wingerden

Naar de volledige tekst

12. De cirkel doorbreken

Samenvatting

Dit boek is geen zelfhulpboek. Toch ligt de vraag voor de hand hoe de visie die in dit boek wordt beschreven, zich laat vertalen naar de praktijk. Om een begin te maken met de beantwoording van deze vraag worden in dit hoofdstuk de hoofdlijnen voor de aanpak van rugklachten nader uiteengezet. Het loslaten van spierspanning is hierbij een van de belangrijkste uitgangspunten. De beschreven stappen gelden niet altijd. Er zijn de gebruikelijke uitzonderingen en valkuilen. Enkele van die uitzonderingen worden nader belicht.

Jan-Paul van Wingerden

13. Lichaam en geest in de praktijk

Samenvatting

In dit tijdsgewricht worden veel lichamelijke klachten vooral psychisch verklaard, waarbij het lichaam slechts slachtoffer lijkt te zijn. Behandelvormen als graded exposure en graded activity zijn bij uitstek voorbeelden van deze benadering. Dit boek houdt een pleidooi voor het herwaarderen van de rol van het lichaam bij klachten. Daarbij moet niet de fout gemaakt worden weer door te slaan naar de fysieke kant. Daarom worden in dit hoofdstuk voorbeelden gegeven van hoe fysieke en psychologische aspecten in pijnklachten samenkomen. Dit hoofdstuk laat zien dat lichamelijke en geestelijke aspecten altijd en allemaal een rol spelen. Het is daarom bij de aanpak van klachten telkens weer de kunst in de juiste mate op het juiste aspect aan te grijpen.

Jan-Paul van Wingerden

14. Terug in balans

Samenvatting

Het behandelen van rugklachten is zeer complex. Lichamelijke, geestelijke en sociale factoren beïnvloeden elkaar in een schijnbaar onontwarbaar proces. Door die complexiteit neigen mensen (behandelaars) ernaar zich te richten op één behapbaar aspect. Tegenwoordig is dat overwegend het geestelijke aspect. Dit is een kunstfout die gecorrigeerd moet worden. In dit laatste hoofdstuk wordt deze noodzaak nog eens benadrukt. Er is heel veel winst te boeken in de aanpak van rugklachten. Daarvoor moeten we weer oog krijgen voor de fysieke mogelijkheden in de behandeling.

Jan-Paul van Wingerden

Nawerk

Titel: Rugpijn en andere onbegrepen klachten
Auteur: Jan-Paul van Wingerden
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN: 978-90-368-0687-9
Print ISBN: 978-90-368-0686-2
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-368-0687-9