Top

Gepubliceerd in:

31-01-2022

Een studie naar non-verbale synchroniciteit in relatietherapie door observatie van impliciet synchrone houdingen en bewegingen

Auteurs: Petra Nyman-Salonen, Anu Tourunen, Virpi-Liisa Kykyri, Markku Penttonen, Jukka Kaartinen, Jaakko Seikkula

Gepubliceerd in: Gezinstherapie Wereldwijd | Uitgave 1/2022

Samenvatting

In de psychotherapie is er sprake van een groeiende belangstelling voor non-verbale synchroniciteit (onderlinge afstemming in houding of beweging). Onderzoek heeft uitgewezen dat dit fenomeen verband houdt met de therapeutische alliantie en met het resultaat van de therapie. In de context van relatietherapie is onderzoek op dit gebied nog zeer schaars. De hier gepresenteerde casestudie bestaat uit een gedetailleerde analyse van het therapeutisch proces van één koppel en uit de ontwikkeling van een codeersysteem waarmee synchroniciteit in houding en beweging in kaart kan worden gebracht. Uit de studie blijkt dat er een complex verband bestaat tussen non-verbale synchroniciteit en de therapeutische alliantie. Bij alle twee is in de loop van het therapeutisch proces een wisselend verloop te zien. In de context van relatietherapie blijkt non-verbale synchroniciteit niet alleen van invloed te zijn op de actoren, maar ook op degenen die het waarnemen. In een van de onderzochte sessies vindt vrijwel alle synchroniciteit plaats tussen de vrouwelijke cliënt en een van de therapeuten, terwijl iedereen behalve de vrouwelijke cliënt de werkrelatie minder sterk vindt. Er zijn in deze casus twee therapeuten tegelijkertijd aanwezig, en hun onderlinge synchroniciteit blijkt van belang voor het oordeel van de mannelijke cliënt over de werkrelatie: hoe meer synchroniciteit er is tussen de therapeuten, hoe sterker deze cliënt de werkrelatie beoordeelt. Ook opmerkelijk is dat non-verbale synchroniciteit tussen de beide therapeuten het meest voorkomt in sessies die volgen op een sessie met een zwakkere alliantie, alsof de twee therapeuten zich onbewust inspannen om de werkrelatie te versterken. Om de bevindingen te illustreren, is in dit artikel een korte episode uit de registratie van één sessie opgenomen. Het ontwikkelde codeerschema maakt het mogelijk om non-verbale synchroniciteit (in houding en beweging) te bestuderen in het kader van relatietherapie en om de resultaten daarvan te vergelijken met andere gegevens uit de sessies, mits deze voorzien zijn van een exacte tijdsregistratie. Er is aanvullend onderzoek nodig om deze methode te valideren.

vorige artikel Ten geleide

volgende artikel Vergelijking van de ervaringen van paren en therapeuten met mondelinge en schriftelijke reflecties tijdens en na consultatie van een reflectieteam

Alleen toegankelijk voor geautoriseerde gebruikers

Het verband tussen de synchroniciteit in houding/beweging en de therapeutische alliantie is ook vastgesteld op basis van de berekening van bootstrapped betrouwbaarheidsintervallen (95%) voor de non-parametrische correlaties tussen de non-verbale synchrone gedragingen per subject en de beoordelingen van de werkrelatie per sessie (SRS). De subschalen (relatie, doelen en thema’s, benadering/methode, en algemeen) en de som van de subschalen zijn hierin meegenomen. De resultaten zijn weergegeven in appendix 2.

Voor een analyse van de relatie tussen de geobserveerde gedragingen en de beoordelingen van de werkrelatie is gebruikgemaakt van de berekening van Spearman’s rangcorrelaties – de non-parametrische variant – met bootstrap-betrouwbaarheidsintervallen. Ten behoeve van de leesbaarheid zijn in de tabellen van appendix 2 alleen de SRS-scores opgenomen die sterk correleren met de frequentie van non-verbale synchroniciteit bij bepaalde deelnemerscombinaties. De SRS-scores van de vrouwelijke cliënt vertonen geen significante correlatie met de patronen in haar non-verbale synchroniciteit.

Dit verband is bevestigd door de gevonden correlaties tussen de frequenties van non-verbale synchroniciteit en de beoordelingen van de werkrelatie door de mannelijke cliënt, zoals te zien is in tabel 7 in appendix 2.

De transcriptie is door een van de therapeuten vertaald.

Aangezien het hier over gesprekstherapie gaat, met een focus op verbale methoden, is er geen sprake van opzettelijke lichamelijke interventies.

Daarbij kan eerst gekeken worden naar het synchroon optreden van houdingen, wat ook wel gerelateerd wordt aan empathie (Maurer en Tindall 1983) en wat aantoonbaar plaatsvindt in belangrijke onderdelen van een sessie (Raingruber 2001). Later kan ook aandacht worden besteed aan synchroniciteit van beweging. De handleiding bij het codeerschema is via de eerste auteur verkrijgbaar.

Altmann, U., Schoenherr, D., Paulick, J., Deisenhofer, A.-K., Schwartz, B., Rubel, J. A., et al. (2019). Associations between movement synchrony and outcome in patients with social anxiety disorder: Evidence for treatment specific effects. Psychotherapy Research, 30(5), 574–590. https://doi.org/10.1080/10513307.2019.1630779.CrossRefPubMed

Bailenson, J., Beall, A., Loomis, J., Blascovich, J., & Turk, M. (2004). Transformed social interaction: Decoupling representation from behavior and form in collaborative virtual environments. Presence:Teleoperators and Virtual Environments, 13, 428–441. https://doi.org/10.1162/1054746041944803.CrossRef

Baimel, A., Severson, R. L., Baron, A. S., & Birch, S. A. J. (2015). Enhancing “theory of mind” through behavioral synchrony. Frontiers in Psychology, 6, 870. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.00870.CrossRefPubMedPubMedCentral

Bavelas, J. B., Black, A., Lemery, C. R., MacInnis, S., & Mullet, J. (1986). Experimental methods for studying “elementary motor mimicry. Journal of Nonverbal Behavior, 10(2), 102–119. https://doi.org/10.1007/bf01000007.CrossRef

Bernieri, F. J., Reznick, J. S., & Rosenthal, R. (1988). Synchrony, pseudosynchrony, and dissynchrony: Measuring the entrainment process in mother-infant interactions. Journal of Personality and Social Psychology, 54(2), 243–253. https://doi.org/10.1037/0022-3514.54.2.243.CrossRef

Bordin, E. S. (1979). The generalizability of the psychoanalytic concept of the working alliance. Psychotherapy: Theory Research, and Practice, 16, 252–260. https://doi.org/10.1037/h0085885.CrossRef

Bourgeois, L., Sabourin, S., & Wright, J. (1990). Predictive validity of therapeutic alliance in group marital therapy. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 58(5), 608–613. https://doi.org/10.1037/0022-006X.58.5.608.CrossRefPubMed

Chartrand, T. L., & Bargh, J. A. (1999). The chameleon effect: The perception-behavior link and social interaction. Journal of Personality and Social Psychology, 76(6), 893–910. https://doi.org/10.1037/0022-3514.76.6.893.CrossRefPubMed

Chartrand, T. L., & Lakin, J. L. (2013). The antecedents and consequences of human behavioral mimicry. Annual Review of Psychology, 64, 285–308. https://doi.org/10.1146/annurev-psych-113011-143754.CrossRefPubMed

Cornejo, C., Cuadros, Z., Morales, R., & Paredes, J. (2017). Interpersonal coordination: Methods, achievements, and challenges. Frontiers in Psychology, 8, 1685. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2017.01685.CrossRefPubMedPubMedCentral

Davis, M., & Hadiks, D. (1990). Nonverbal behavior and client state changes during psychotherapy. Journal of Clinical Psychology, 46(3), 340–351.CrossRefPubMed

Davis, M., & Hadiks, D. (1994). Nonverbal aspects of therapist attunement. Journal of Clinical Psychology, 50(3), 393–405.CrossRefPubMed

Duncan, B. L., Miller, S. D., Sparks, J. A., Claud, D. A., Reynolds, L. R., Brown, J., & Johnson, L. D. (2003). The Session Rating Scale: Preliminary psychometric properties of a “working” alliance measure. Journal of Brief Therapy, 3(1), 3–12.

Friedlander, M. L., Escudero, V., Horvath, A. O., Heatherington, L., Cabero, A., & Martens, M. P. (2006). System for observing family therapy alliances: A tool for research and practice. Journal of Counseling Psychology, 53(2), 214–225. https://doi.org/10.1037/0022-0167.53.2.214.CrossRef

Friedlander, M. L., Escudero, V., Heatherington, L., & Diamond, G. M. (2011). Alliance in couple and family therapy. Psychotherapy, 48(1), 25–33. https://doi.org/10.1037/a0022060.CrossRefPubMed

Fujiwara, K., & Daibo, I. (2014). The extraction of nonverbal behaviors: Using video images and speech-signal analysis in dyadic conversation. Journal of Nonverbal Behavior, 38(3), 377–388. https://doi.org/10.1007/s10919-014-0183-3.CrossRef

Gottman, J. M., & Porterfield, A. L. (1981). Communicative competence in the nonverbal behavior of married couples. Journal of Marriage and Family, 43(4), 817–824. https://doi.org/10.2307/351339.CrossRef

Hall, J. A., Harrigan, J. A., & Rosenthal, R. (1995). Nonverbal behavior in clinician-patient interaction. Applied & Preventive Psychology, 4, 21–37. https://doi.org/10.1016/s0962-1849(05)80049-6.CrossRef

Itävuori, S., Korvela, E., Karvonen, A., Penttonen, M., Kaartinen, J., Kykyri, V.-L., & Seikkula, J. (2015). The significance of silent moments in creating words for the not-yet-spoken experiences in threat of divorce. Psychology, 6(11), 1360–1372. https://doi.org/10.4236/psych.2015.611133.CrossRef

Julien, D., Brault, M., Chartrand, É., & Bégin, J. (2000). Immediacy behaviours and synchrony in satisfied and dissatisfied couples. Canadian Journal of Behavioural Sciences, 32(2), 84–90. https://doi.org/10.1037/h0087103.CrossRef

Kimura, M., & Daibo, I. (2006). Interactional synchrony in conversations about emotional episodes: A measurement by “the between participants pseudosynchrony experimental paradigm.”. Journal of Nonverbal Behavior, 30(3), 115–126. https://doi.org/10.1007/s10919-006-0011-5.CrossRef

Koole, S. L., & Tschacher, W. (2016). Synchrony in psychotherapy: a review and an integrative framework for the therapeutic alliance. Frontiers in Psychology, 7, 862. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.00862.CrossRefPubMedPubMedCentral

Kykyri, V.-L., Tourunen, A., Nyman-Salonen, P., Kurri, K., Wahlström, J., Kaartinen, J., et al. (2019). Alliance formations in couple therapy: A multimodal and multimethod study. Journal of Couple & Relationship Therapy, 18(3), 189–222. https://doi.org/10.1080/15332691.2018.1551166.CrossRef

LaFrance, M. (1985). Postural mirroring and intergroup relations. Personality and Social Psychology Bulletin, 11(2), 207–217. https://doi.org/10.1177/0146167285112008.CrossRef

Lakens, D., & Stel, M. (2011). If they move in sync, they must feel in sync: Movement synchrony leads to attributions of rapport and entitativity. Social Cognition, 29(1), 1–14. https://doi.org/10.1521/soco.2011.29.1.1.CrossRef

Lakin, J. L., & Chartrand, T. L. (2003). Using nonconscious behavioral mimicry to create affiliation and rapport. Psychological Science, 14(4), 334–339. https://doi.org/10.1111/1467-9280.14481.CrossRefPubMed

Landis, J. R., & Koch, G. G. (1977). The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics, 33(1), 159–174. https://doi.org/10.2307/2529310.CrossRefPubMed

Louwerse, M. M., Dale, R., Bard, E. G., & Jeuniaux, P. (2012). Behavior matching in multimodal communication is synchronized. Cognitive Science, 36, 1404–1426. https://doi.org/10.1111/j.1551-6709.2012.01269.x.CrossRefPubMed

Maurer, R. E., & Tindall, J. H. (1983). Effect of postural congruence on client’s perception of counselor empathy. Journal of Counseling Psychology, 30(2), 158–163. https://doi.org/10.1037/0022-0167.30.2.158.CrossRef

Muñiz de la Peña, C. M., Friedlander, M., & Escudero, V. (2009). Frequency, severity, and evolution of split family alliances: How observable are they? Psychotherapy Research, 19(2), 133–142. https://doi.org/10.1080/10503300802460050.CrossRefPubMed

Nagaoka, C., & Komori, M. (2008). Body movement synchrony in psychotherapeutic counselling: A study using the video-based quantification method. IEICE Transactions on Information and Systems, 91(6), 1634–1640. https://doi.org/10.1093/ietisy/e91-d.6.1634.CrossRef

Nyman-Salonen, P., Vall, B., Laitila, A., Borcsa, M., Penttonen, M., & Tourunen, A. (2020). Significant moments in a couple therapy session: Towards the integration of different modalities of analysis. In M. Ochs, M. Borcsa & J. Schweitzer (red.), Linking systemic research and practice—Innovations in paradigms, strategies and methods. European family therapy association series, band 5. Cham: Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-030-36560-8_4.CrossRef

Paulick, J., Deisenhofer, A. K., Ramseyer, F., Tschacher, W., Boyle, K., Rubel, J., & Lutz, W. (2018). Nonverbal synchrony: A new approach to better understand psychotherapeutic processes and drop-out. Journal of Psychotherapy Integration. https://doi.org/10.1037/int0000099.CrossRef

Raingruber, B. J. (2001). Settling into and moving in a climate of care: Styles and patterns of interaction between nurse psychotherapist and clients. Perspectives in Psychiatric Care, 37(1), 15–27. https://doi.org/10.1111/j.1744-6163.2001.tb00612.x.CrossRefPubMed

Ramseyer, F. T. (2020). Exploring the evolution of nonverbal synchrony in psychotherapy: The idiographic perspective provides a different picture. Psychotherapy Research, 30(5), 622–634.CrossRefPubMed

Ramseyer, F., & Tschacher, W. (2011). Nonverbal synchrony in psychotherapy: Coordinated body movement reflects relationship quality and outcome. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 79(3), 284–295. https://doi.org/10.1037/a0023419.CrossRefPubMed

Ramseyer, F., & Tschacher, W. (2014). Nonverbal synchrony of headand body-movement in psychotherapy: Different signals have different association with outcome. Frontiers in Psychology, 5, 1–9. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2014.00979.CrossRef

Roten, Y. de, Darwish, J., Stern, D. J., Fivaz-Depeursinge, E., & Corboz-Warnery, A. (1999). Nonverbal communication and alliance in therapy: The body formation coding system. Journal of Clinical Psychology, 55(4), 425–438.CrossRefPubMed

Seikkula, J., Karvonen, A., Kykyri, V.-L., Kaartinen, J., & Penttonen, M. (2015). The embodied attunement of therapists and a couple within dialogical psychotherapy: An introduction to the relational mind research project. Family Process, 54(4), 703–715. https://doi.org/10.1111/famp.12152.CrossRefPubMed

Sharpley, C. F., Halat, J., Rabinowicz, T., Weiland, B., & Stafford, J. (2001). Standard posture, postural mirroring and client-perceived rapport. Counseling Psychology Quarterly, 14(4), 267–280. https://doi.org/10.1080/09515070110088843.CrossRef

Sonnby-Borgström, M. (2002). Automatic mimicry reactions as related to differences in emotional empathy. Scandinavian Journal of Psychology, 43, 433–443. https://doi.org/10.1111/1467-9450.00312.CrossRefPubMed

Sonnby-Borgström, M., & Jönsson, P. (2003). Emotional empathy as related to mimicry reactions at different levels of information processing. Journal of Nonverbal Behavior, 27(1), 3–23. https://doi.org/10.1023/A:1023608506243.CrossRef

Stel, M., & Vonk, R. (2010). Mimicry in social interaction: Benefits for mimickers, mimickees, and their interaction. British Journal of Psychology, 101, 311–323. https://doi.org/10.1348/000712609x465424.CrossRefPubMed

Symonds, D., & Horvath, A. O. (2004). Optimizing the alliance in couple therapy. Family Process, 43(4), 443–455. https://doi.org/10.1111/j.1545-5300.2004.00033.x.CrossRefPubMed

Tickle-Degnen, L., & Rosenthal, R. (1990). The nature of rapport and its nonverbal correlates. Psychological Inquiry, 1(4), 285–293. https://doi.org/10.1207/s15327965pli0104_1.CrossRef

Trout, D. L., & Rosenfeld, H. M. (1980). The effect of postural lean and body congruence on the judgment of psychotherapeutic rapport. Journal of Nonverbal Behavior, 4(3), 176–190. https://doi.org/10.1007/bf00986818.CrossRef

Vicaria, I. M., & Dickens, L. (2016). Meta-analyses of the intra- and interpersonal outcomes of interpersonal coordination. Journal of Nonverbal Behavior, 40(4), 335–361. https://doi.org/10.1007/s10919-016-0238-8.CrossRef

Waal, F. B. M. de (2007). The ‘Russian Doll’ model of empathy and imitation. In S. Bråten (red.), On being moved. From mirror neurons to empathy (pag. 49–69). Amsterdam: John Benjamins. https://doi.org/10.1075/aicr.68.06waa.CrossRef

Wang, M. (2014). Generalized estimating equations in longitudinal data analysis: A review and recent developments. Advances in Statistics. https://doi.org/10.1155/2014/303728.CrossRef

Titel: Een studie naar non-verbale synchroniciteit in relatietherapie door observatie van impliciet synchrone houdingen en bewegingen
Auteurs: Petra Nyman-Salonen
Anu Tourunen
Virpi-Liisa Kykyri
Markku Penttonen
Jukka Kaartinen
Jaakko Seikkula
Publicatiedatum: 31-01-2022
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in: Gezinstherapie Wereldwijd / Uitgave 1/2022
Print ISSN: 1566-0206
Elektronisch ISSN: 1876-5874
DOI: https://doi.org/10.1007/s12440-022-00164-2

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen

Andere artikelen Uitgave 1/2022

Ten geleide

Traumasymptomen en relatietevredenheid: een onderzoek naar de bijdrage van eigen traumatische ervaringen en die van de partner bij paren met duaal trauma in een ambulante behandeling

Vergelijking van de ervaringen van paren en therapeuten met mondelinge en schriftelijke reflecties tijdens en na consultatie van een reflectieteam

Representatie van diverse populaties in interventiestudies over relatie- en gezinstherapie: een systematische review van ras/etniciteit, seksuele geaardheid, leeftijd en inkomen in onderzoek uit de Verenigde Staten van 2014 tot 2019