Top

Gepubliceerd in:

2011 | OriginalPaper | Hoofdstuk

7 Cognitieve therapie bij paniekstoornis met of zonder agorafobie

Auteurs : Mirjam S. van Rijsoort, Mirjam Kampman

Gepubliceerd in: Cognitieve therapie: theorie en praktijk

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Samenvatting

Het belangrijkste kenmerk van de paniekstoornis is het herhaaldelijk optreden van paniekaanvallen of de voortdurende vrees voor een nieuwe aanval. Een paniekaanval is een plotseling optredend(e) hevige angst of ongemak die of dat gepaard gaat met ten minste vier symptomen, zoals hartkloppingen, een gevoel van druk op de borst, tintelingen of een doof gevoel in vingers of tenen, duizeligheid, transpireren, een onwerkelijk gevoel of een gevoel van ademnood (APA, 2000). Paniekaanvallen, zoals omschreven in de DSM-IV-TR, komen op zich veel voor. Minstens 20% van de algemene bevolking maakt ooit in zijn leven een paniekaanval door (Kessler e.a., 2006). Deze mensen ontwikkelen lang niet allemaal een paniekstoornis. Het doormaken van een of meer paniekaanvallen zonder de formele diagnose ‘paniekstoornis’ is een risicofactor voor het later ontwikkelen van psychopathologie. Van de normale populatie krijgt 7-28% wel eens een onverwachte paniekaanval. Ook bij andere angststoornissen is een paniekaanval een veel voorkomend verschijnsel. Volgens de DSM-IV-TR mag de diagnose paniekstoornis gesteld worden wanneer er sprake is van herhaaldelijk optredende paniekaanvallen, die aanvankelijk onverwacht komen. Deze aanvallen worden door de patiënt als catastrofaal beleefd. Zo vreest de patiënt bijvoorbeeld dat hij een hartaanval krijgt, flauwvalt, stikt, gek wordt of de controle verliest. De catastrofe die de patiënt vreest naar aanleiding van de ervaren lichamelijke sensatie is een onmiddellijke catastrofe. De patiënt denkt bijvoorbeeld: ‘Mijn hart gaat zó tekeer, dit is niet normaal, dit is een hartaanval… O nee, ik heb een hartaanval, ik ga dood!’ De patiënt is vaak bang deze aanvallen te krijgen in een situatie waaruit ontsnappen moeilijk of onmogelijk is of waarin een aanval schaamtevol zou zijn of hulpeloosheid zou veroorzaken. Craske en collega’s (2010) doen voor DSM-V de aanbeveling om herhaaldelijk onverwacht optredende paniekaanvallen nog steeds als belangrijkste criterium te stellen bij een paniekstoornis. Verder wordt opgemerkt dat veel mensen met een paniekstoornis zowel onverwachte alsook verwachte paniekaanvallen hebben.

vorige hoofdstuk 6 Cognitieve therapie bij gegeneraliseerde angststoornis

volgende hoofdstuk 8 Cognitieve therapie bij sociale-angststoornis

American Psychological Association (2000). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV-TR). Washington, DC: APA.

Arntz, A. & Bögels, S.M. (1995). Cognitieve therapie bij angststoornissen: een overzicht. In J.A. den Boer & H.G.M. Westenberg (Red.), (pp. 323–357). Utrecht: De Tijdstroom.

Barlow, D.H., Craske, M., Cerny, J. & Klosko, J. (1989). Behavioral treatment of panic disorder. Behavior Therapy, 20, 261–282.CrossRef

Barlow, D.H., Gorman, J.M., Shear, M.K. & Woods, S.W. (2000). Cognitivebehavioral therapy, imipramine, or their combination for panic disorder: A randomized controlled trial. 2529–2536.PubMedCrossRef

Bijl, R.V. van, Zessen, G. van & Ravelli, A. (1997). Psychiatrische morbiditeit onder volwassenen in Nederland: het NEMESIS-onderzoek. II Prevalentie van psychiatrische stoornissen. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 141, 2453–2460.PubMed

Bouchard, S., Gauthier, J., Nouwen, A., Ivers, H., Vallieres, A., Simard, S., et al. (2007). Temporal relationship between dysfunctional beliefs, self-effi cacy and panic apprehension in the treatment of panic disorder with agoraphobia. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 38,275–292.PubMedCrossRef

CBO (2009). Richtlijnherzieningen van de multidisciplinaire richtlijn angststoornissen. Utrecht: Trimbos-instituut.

Choy, Y., Peselow, E.D., Case, B.G., Pressman, M.A., Luff, J.A., Laje, G., et al. (2007). Three-year medication prophylaxis in panic disorder: To continue or discontinue? A naturalistic study. (5), 419–425.PubMedCrossRef

Clark, D.A. & Beck, A.T. (2010). Cognitive therapy of anxiety disorders.New York, The Guilford Press.

Clark, D.M. (1988). A cognitive model for panic. In S. Rachman & J. Masers (Eds.), Panic: Psychological perspectives. Hillsdale: Erlbaum.

Clark, D.M. (1996). Panic disorder: From theory to therapy. In P. Salkovskis (Ed.), (pp. 318–344). New York/Londen: Guilford Press.

Clark, D.M., Salkovskis, P.M., Hackmann, A., Middleton, H., Anastasiades, P. & Gelder, M.G. (1994). A comparison of cognitive therapy, applied relaxation and imipramine in the treatment of panic disorder. 759–769.PubMedCrossRef

Craske, M.G., Kircanski, K., Epstein, A., Wittchen, H-U., Pine, D.S., Lewis- Fernández, R., et al. (2010). Panic disorder: A review of DSM-IV panic disorder and proposals for DSM-V. Depression and Anxiety, 27,93–112.PubMedCrossRef

Craske, M.G., Kircanski, K., Zelikowski, M., Mystkowski, J., Chowdhury, N. & Baker, A. (2008). Optimizing inhibitory learning during exposure therapy. Behaviour Research and Therapy, 46,5–27.PubMedCrossRef

Ehlers, A., Margraf, J., Roth, W.T., Taylor, C.B. & Birbaumer, N. (1988). Anxiety produced by false heart rate feedback in patients with panic disorder. Behaviour Research & Therapy, 26, 1–11.CrossRef

Emmelkamp, P.M.G. (2004). Behavior therapy with adults. In M.J. Lambert (Red.), (5e druk, pp. 393–446). New York: Wiley.

Furukawa, T.A. & Watanabe, N. (2006). Psychotherapy plus antidepressant for panic disorder with or without agoraphobia; Systematic review. The British Journal of Psychiatry, 188,305–312.PubMedCrossRef

Hofmann, S.G. & Smits, J.A.J. (2008). Cognitive-behavioral therapy for adult anxiety disorders: A meta-analysis of randomized placebo-controlled trials. Journal of Clinical Psychiatry, 69,621–632.PubMedCentralPubMedCrossRef

Hout, M. van den, Jansen, A. & Jong, P. de (1992). Opmerkelijke effecten van erg lang hyperventileren; een experiment. Directieve Therapie, 12, 296–305.

Kessler, R.C., Chiu, W.T., Jin, R., Ruscio, A.M., Shear, K. & Walters, E.E. (2006). The epidemiology of panic attacks, panic disorder and agoraphobia in het National Comorbidity Survey Replication. Archives of General Psychiatry, 63, 415- 424.PubMedCentralPubMedCrossRef

Landon, T.M. & Barlow, D.H. (2004). Cognitive-behavioral treatment for panic disorder: Current status. Journal of Psychiatric Practice, 10,211–226.PubMedCrossRef

Mitte, K. (2005). A meta-analysis of the effi cacy of psycho- and pharmacotherapy in panic disorder with and without agoraphobia. 88,27–45.PubMedCrossRef

Peter, H., Bruckner, E., Hand, I.M., Rohr, W. & Rufer, M. (2008). Treatment outcome of female agoraphobics 3–9 years after exposure in vivo: A comparison with healthy controls. 39, 3–10.PubMedCrossRef

Raffa, S.D., Stoddard, J.A., White, K.S., Barlow, D.H., Gorman, J.M., Shear, M.K., et al. (2008). Relapse following combined treatment discontinuation in a placebo-controlled trial for panic disorder. (7), 548–555.PubMedCrossRef

Sánchez-Meca, J., Rosa-Alcázar, A., Marín-Martinez, F. & Gómez-Conesa, A. (2010). Psychological treatment of panic disorder with or without agoraphobia: A meta-analysis. Clinical Psychology Review, 30, 37–50.PubMedCrossRef

Schmidt, N.B. & Keough, M.G. (2010). Treatment of panic. Annual Review of Clinical Psychiatry, 6,241–256.CrossRef

Smits, J.A.J., Reese, H.E., Powers, M.B. & Otto, M.W. (2010). Combined cognitive behavioural and pharmacological treatment strategies: Current status en future directions. In M.W. Otto & S.G. Hofmann (Eds.), Avoiding treatment failures in the anxiety disorders.New York: Springer.

Taylor, S. (2000). Understanding and treating panic disorder; Cognitive-behavioural approaches. New York: Wiley.

Wells, A. (1997). Cognitive therapy of anxiety disorders: A practice manual and conceptual guide. West Sussex: John Wiley & Sons.

White, K.S. & Barlow, D.H. (2002). Panic disorder and agoraphobia. In D.H. Barlow (Ed.), (pp. 328–379). New York: The Guilford Press.

White, K.S., Brown, T.A., Somers, T. J. & Barlow, D.H. (2006). Avoidance behavior in panic disorder: The moderating infl uence of perceived control. Behaviour Research and Therapy, 44,147–157.PubMedCrossRef

Wittchen, H-U., Gloster, A.T., Beesdo-Baum, K., Fava, G.A. & Craske, M.G. (2010). Agoraphobia: A review of the diagnostic classifi catory position and criteria. Depression and Anxiety, 27,113–133.PubMedCrossRef

Titel: 7 Cognitieve therapie bij paniekstoornis met of zonder agorafobie
Auteurs: Mirjam S. van Rijsoort
Mirjam Kampman
Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum
Boek: Cognitieve therapie: theorie en praktijk
Print ISBN: 978-90-313-8309-2

Elektronisch ISBN: 978-90-313-8310-8

Copyright: 2011
DOI: https://doi.org/10.1007/978-90-313-8310-8_7

Bohn Stafleu van Loghum

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

Samenvatting

Log in om toegang te krijgen