5 Antigeenpresentatie en antigeenverwerking

Zoals we in het voorgaande hoofdstuk (hoofdstuk 4) hebben gezien, verloopt de antigeenspecifieke activatie door T- en Blymfocyten volgens vergelijkbare principes:één lymfocyt brengt een antigeenreceptor met één enkele specificiteit tot expressie. De interactie tussen antigeenreceptor en antigeen leidt vervolgens tot activatie van de betreffende lymfocyt. De manier waarop T-lymfocyten antigeen herkennen en binden verschilt echter fundamenteel van de manier waarop B-lymfocyten dat doen. B-lymfocyten kunnen met hun B-celreceptor (een membraangebonden immuunglobulinemolecuul) vrij, oplosbaar antigeen binden. Daarmee kunnen micro-organismen en microbiële antigenen die extracellulair aanwezig zijn aangepakt worden door het verworven immuunsysteem. Echter, micro-organismen (en vooral virussen) kunnen zich ook verschansen in cellen en zich zo onzichtbaar proberen te houden voor de cellen en moleculen van het immuunsysteem. Ook kan het voorkomen dat micro-organismen niet gedood worden nadat ze zijn opgenomen door de fagocyten van het aangeboren immuunsysteem. Er bestaat daarom behoefte aan een mechanisme om het verworven immuunsysteem te laten weten dat in een bepaalde cel een micro-organisme (of microbiële antigenen) aanwezig is. Door antigeenpresentatie wordt op de celmembraan van een bepaalde cel een stukje van het (microbiële) antigeen gepresenteerd en daarmee zichtbaar gemaakt voor het immuunsysteem. Deze presentatie gebeurt op de celmembraan door specifieke eiwitten, de eiwitten van het major histocompatibility complex(MHC). T-lymfocyten zijn alleen in staat om antigeen (een peptide) in combinatie met dit celgebonden MHC te herkennen. De T-celreceptor herkent en bindt aan dit MHC-peptidecomplex. Antigeenpresentatie is niet alleen nodig voor de afweer tegen intracellulair overlevende micro-organismen maar is ook cruciaal voor de initiatie van de verworven immuunrespons in secundaire lymfoïde organen. Zoals in hoofdstuk 6 zal worden besproken, worden in deze lymfoïde organen antigenen verzameld en geconcentreerd. Dat gebeurt door professionele antigeenpresenterende cellen, die antigeen opnemen in de weefsels en het vervolgens van daaruit transporteren naar de secundaire lymfoïde organen, waar de immuunrespons kan plaatsvinden.